A noktasından B noktasına ilerleme hızınız, sağlığınız hakkında birçok ipucu taşıyor.
Yürüyüş hızının, hastaneye yatma, kalp krizi geçirme ve hatta ölüm riskiyle ilişkisini ortaya koyan araştırmalar, bu konunun ciddiyetini gözler önüne seriyor. Yürüme hızı, bilişsel yaşlanma oranını belirlemek için de kullanılabilen bir gösterge haline gelmiş durumda.
Yürüme hızı testi, bireyin günlük işlerini yerine getirme ve bağımsız hareket etme yeteneğini değerlendirmede önemli bir yöntemdir. Ayrıca, bireyin narinliğini ve felç sonrası rehabilitasyon sürecine nasıl yanıt vereceğini tahmin etmede de kullanılmaktadır.
İnsanın yaşla birlikte yürüme hızının yavaşlaması doğal bir süreçtir. Ancak bu hızda ani bir düşüş, ciddi sağlık sorunlarına işaret edebilir.
Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. Christina Dieli-Conwright, “Bir kişinin normal yürüme hızının azalması, genellikle sağlık durumundaki bir gerileme ile ilişkilidir” şeklinde açıklama yapıyor.
Prof. Dieli-Conwright, “Daha az hareketli olan bir birey, kronik bir hastalığı olduğunu gösterebilir. Bu durum da kas gücü ve eklem hareketliliğinde azalmaya yol açar, bu da sağlığın daha da kötüleşmesine neden olur” ifadelerini kullanıyor.
Yürüme hızının, ileri yaştaki bireylerin yaşam süresinin tahmininde önemli bir belirleyici olduğu araştırmalarla kanıtlanmıştır.
Pittsburgh Üniversitesi’nden yapılan bir çalışmada, 65 yaş ve üzerindeki 34 bin kişi dört ila 21 yıl arasında takip edilmiştir. Araştırmanın sonucunda, yürüme hızının yaşam beklentisi ile önemli bir ilişki içinde olduğu tespit edilmiştir. Örneğin, 75 yaşındaki en düşük yürüyüş hızına sahip erkeklerin 10 yıl daha yaşama şansı yüzde 18 olarak belirlenirken, en hızlı yürüyenlerin bu şansı yüzde 87 olarak hesaplanmıştır.
Bu durumun arkasında, sağlık durumu kötü olan bireylerin daha az hareket etmesi yatmaktadır. Ancak 2009’da Fransa’da yapılan bir araştırma, 65 yaşındaki sağlıklı bireyler arasında bile en yavaş yürüyenlerin, en hızlı yürüyenlere kıyasla kalp hastalıklarından ölme riskinin üç kat daha fazla olduğunu göstermiştir.
Duke Üniversitesi’nden kıdemli araştırmacı Line Rasmussen, “Yürümek, çoğu insan için basit bir eylem gibi görünüyor; çoğu zaman farkına bile varmadan yürüyüyoruz” diyor.
Rasmussen, “Ancak yürüyebilmek için birçok vücut sisteminin bir arada çalışması gerekir. Kaslar ve kemikler sizi taşırken, gözleriniz yönünüzü belirler, kalp ve akciğerler kan ve oksijen dolaşımını sağlar ve beyniniz ile sinirleriniz tüm bu süreçleri koordine eder” şeklinde ekliyor.
Yaş ilerledikçe bu sistemlerin işlevselliği azalıyor. Yavaş bir yürüme hızı, genel sağlık durumundaki gerilemenin ve yaşlanmanın bir göstergesi olarak kabul ediliyor.
Bu durum yalnızca yaşlı bireyler için geçerli değil. Rasmussen ve ekibinin 2019’da gerçekleştirdiği bir çalışmada, 45 yaşındaki bireylerin yürüme hızlarının, beynin ve vücudun yaşlanma seviyesini tahmin etmede kullanılabileceği ortaya konmuştur.
Dunedin Disiplinlerarası Sağlık ve Gelişim Çalışması’na katılan yetişkinleri inceleyen araştırmacılar, 1972 ve 1973’te doğan 1000’den fazla katılımcıyı hayatları boyunca takip etmiştir. Çalışmada, katılımcıların sağlık ve bilişsel fonksiyonları değerlendirilmiştir.
Rasmussen, “Yaşları eşit olan bireyler arasında yürüme hızındaki farklılıklar beni çok şaşırttı” diyor.
“45 yaşında birinin yürüme hızının ortalama bir seviyede olmasını beklerken bazıları 20 yaşındaki bireyler kadar hızlı yürürken, bazıları daha yaşlı bireyler kadar yavaş yürüyordu” şeklinde belirtiyor.
Araştırma, yavaş yürüyen 45 yaşındaki bireylerde “hızlı yaşlanma” belirtileri olduğunu ortaya koydu. Bu bireylerin akciğerleri, diş sağlığı ve bağışıklık sistemleri, hızlı yürüyenlere kıyasla daha kötü durumdaydı.
Yavaş yürüyenlerde, yüksek tansiyon ve yüksek kolesterol gibi biyolojik yaşlanma belirtileri de tespit edildi. Ayrıca, bu bireylerde kavramada güçsüzlük ve koltuktan kalkmada zorluk gibi sağlık sorunları da görüldü.
Rasmussen ve çalışma arkadaşları, yavaş yürüyenlerde bilişsel yaşlanma belirtileri de gözlemlediler. Örneğin, IQ ve hafıza testlerindeki performansları, daha hızlı yürüyenlere göre daha düşük bulundu. Ayrıca, MRI görüntülemelerinde, yavaş yürüyenlerin beyinlerinde gözlemlenebilir değişiklikler kaydedildi. Bu bireylerin beyinleri daha küçüktü ve düşünme ile veri işleme işlevlerini yöneten neokorteks tabakaları daha incedi. Dahası, yavaş yürüyenlerin yüzleri de diğer katılımcılara göre daha hızlı yaşlanma belirtileri gösteriyordu.
Ancak yavaş yürüdüğünü düşünenler için atılacak adımlar mevcut. Dieli-Conwright, kanser hastalarına yardımcı olmak amacıyla yürütülen çalışmalarında, kemoterapi sonrası güçlerini yeniden kazanmaları için egzersiz programları oluşturuyor. Katılımcılara, yürüme egzersizlerinin hız ve yoğunluğunu her üç veya dört haftada bir artırmaları öneriliyor.
Dieli-Conwright, “Daha düzenli yürümek ve fiziksel olarak aktif kalmak oldukça önemlidir” diyor. “Özellikle daha fazla oturarak çalışan bireylerin yürüyüş araları vermeleri gerekmektedir. Sadece birkaç dakika bile olsa, oturduğunuz süreleri ara vermeniz büyük fayda sağlayabilir.”
