Sağlık Bakanı Kemal Memişoğlu, 12 Haziran’da katıldığı TRT yayınında human papilloma virüsü ( HPV ) için yeni bir aşı programı başlatılacağını duyurdu.
Memişoğlu, programın yıl sonunda başlayacağını belirterek, 13 yaşındaki tüm çocuklara aşı yapılacağını, 15 yaş üstü bireylerden isteyenlerin de aşılanabileceğini ifade etti.
HPV, rahim ağzı kanserine neden olabilen bir virüs olarak biliniyor.
BBC Türkçe‘ye açıklamalarda bulunan Türk Tabipleri Birliği (TTB) Başkanı Alpay Azap, Türkiye’nin bu önemli adımı atmasının geç de olsa doğru bir karar olduğunu söyledi. Azap, “Dünyada 147 ülkede genişletilmiş bağışıklama programları kapsamında uygulanan bir aşıdan söz ediyoruz. 50’den fazla ülkede hem kız hem erkek çocuklara bu aşı yapılmakta. Türkiye bu konuda oldukça geri kalmıştı” dedi.
Ülkemizde bazı sivil toplum kuruluşları uzun süredir HPV aşısının devlet tarafından ücretsiz sunulması için kampanyalar yürütüyor.
HPV aşıları eczanelerden temin edilebiliyor; ancak maliyet bazı bireyler için yüksek kalıyor.
Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) 2024 verilerine göre, beş farklı HPV aşısı onay almış durumda. Bunlardan üçü, yüksek risk taşıyan HPV 16 ve 18 türlerine karşı koruma sağlıyor. Rahim ağzı kanserlerinin yaklaşık %70’i bu iki türden kaynaklanıyor.
Bakan Memişoğlu, uygulanacak aşının bu iki türü hedef alacağını belirtmişken, aşı markasını açıklamadı.
Türkiye’de eczanelerde bulunabilen Gardasil aşısı dört türe, Gardasil-9 ise dokuz türe karşı koruma sunuyor. ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi ile İngiltere’deki Ulusal Sağlık Sistemi, Gardasil-9 aşısını tavsiye ediyor.
TTB Başkanı Azap, ilk geliştirilen aşıların iki türe karşı koruma sağladığını, günümüzde dokuz türe karşı koruma sunan aşıların standart hale geldiğini ve bu durumun koruma oranını %70’ten %90’a çıkardığını vurguladı. Dolayısıyla Türkiye’de de bu aşının uygulanması gerektiği görüşünde.
Bu aşılar, kanserin yanı sıra siğillere karşı da koruma sağlıyor; ancak eczanelerdeki satış fiyatı, iki türe karşı koruma sunan aşıların yaklaşık iki katı seviyesinde.
TTB Başkanı Azap, aşı tercihinin arkasında “çok büyük olasılıkla” maliyetin yattığını belirtti. Sağlık Bakanlığı’na bu konuda bir soru yöneltildi, ancak haber yayımlanana kadar yanıt alınamadı.
Bakanlığın bu tür konularda bilimsel danışma kurulları oluşturduğunu hatırlatan Azap, bu kurullara TTB ve uzmanlık dernekleri gibi kurumların davet edilmesinin faydalı olabileceğini ifade etti:
“Bu ülkenin insanlarının sağlığı ve iyiliği için çaba harcıyoruz; bakanlığın da bu yönde çalıştığını biliyoruz. En doğru kararı birlikte verebiliriz, görüşlerimizin alınmasını talep ediyoruz.”
WHO’nun Temmuz 2024 verilerine göre, 9-14 yaş arası kız çocuklarında aşılama oranı 2022’de %20 iken, 2023’te %27’ye çıkmıştır. Örgütün aşılama programının direktörlüğünü üstlenen Dr. Kate O’Brien, “Hedefimiz, 15 yaşına ulaşmış kızların %90’ının aşılanmış olması” dedi.
Eski Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 2022 yılında HPV aşısı için çalışmalar başlattıklarını belirtmiş ve 2023’te “HPV aşılamalarının kısa sürede başlayacağını” açıklamıştı.
HPV nedir?
HPV, çok yaygın bir virüs grubunu temsil eder. 100’den fazla farklı HPV türü bulunmaktadır ve enfeksiyonlar genellikle belirti göstermese de bazı türleri siğillere yol açabilmektedir. Bu siğiller, elde, ayakta, cinsel organlarda veya ağız içinde görülebilir.
Çoğu durumda, insanların vücutları, enfekte olduklarının farkında olmadan virüsü atabilir. Ancak yüksek risk taşıyan HPV türleri, kanserle sonuçlanabilecek anormal doku büyümesine neden olabilmektedir.
HPV, yaşamın ilerleyen dönemlerinde bazı kanser türlerinin gelişme riskini artırmaktadır:
Aşı, rahim ağzı kanserine karşı nasıl koruma sağlıyor?
Rahim ağzı kanseri, vajinadan rahme giriş bölgesinde (servikste) gelişmektedir. Rahim ağzı kanseri vakalarının %99’u, cinsel temas yoluyla bulaşan yüksek riskli HPV ile ilişkilidir.
HPV enfeksiyonlarının çoğu kendi kendine iyileşmektedir; ancak kalıcı enfeksiyonlar kadınlarda rahim ağzı kanserine yol açabilir. Aşı, HPV tarafından enfekte olmaktan korunmaya yardımcı olur ve dokuz tip HPV’ye karşı koruma sağlar.
Araştırmalar, aşının HPV enfeksiyonuna karşı en az 10 yıl koruma sağladığını göstermektedir; uzmanlar ise bu sürenin daha uzun olabileceğini düşünmektedir.
Bu konuyla ilgili ilk büyük çalışma, aşının çok etkili olduğunu ve rahim ağzı kanseri vakalarını yaklaşık %90 oranında azalttığını ortaya koymuştur. Rahim ağzı kanseri, kadınlar arasında en sık görülen dördüncü kanser türüdür.
2020 yılında dünya genelinde yaklaşık 604 bin kadına rahim ağzı kanseri teşhisi konmuş ve bu hastalıktan yaklaşık 342 bin kadın hayatını kaybetmiştir. Bu ölümlerin %90’ı düşük ve orta gelirli ülkelerde gerçekleşmiştir.
HPV cinsel yolla bulaşır mı?
HPV, oldukça bulaşıcıdır ve cilt temasıyla yayılmaktadır. İnsanların %80’i 25 yaşına kadar HPV’ye maruz kalmaktadır. Çoğu kişi, 18 aydan 2 yıla kadar enfekte kalmakta; cinsel sıvılarla yayılmadığı için, teknik olarak cinsel yolla bulaşan bir hastalık olarak kabul edilmemektedir.
Bununla birlikte, dokunma yoluyla bulaştığı için genellikle cinsel temas sırasında yayılmaktadır. HPV aşısı, diğer cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı koruma sağlamamaktadır.
Aşı kaç doz ve öncelikli gruplar hangileri?
HPV aşılarının öncelikli olarak tüm kız çocuklarına, cinsel olarak aktif hale gelmeden önce uygulanması gerekmektedir. WHO tavsiyelerine göre, aşı 1 veya 2 doz olarak verilebilir. Bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerin ideal olarak 2 veya 3 doz alması gerekmektedir.
Aralarında İngiltere’nin de bulunduğu bazı ülkeler, HPV’nin toplumdaki yaygınlığını azaltmak ve erkeklerde HPV’nin neden olduğu kanserleri önlemek amacıyla erkek çocuklarına da aşı uygulamaktadır.
‘HPV aşısı 100 yıl içinde 45 milyon ölümü önleyebilir’
HPV aşısı, kanser öncesi lezyonların taranması ve tedavisi gibi birincil ve ikincil önleyici yaklaşımlar sayesinde çoğu rahim ağzı kanseri vakasını önleyebilir. Rahim ağzı kanseri, erken teşhis edildiğinde ve etkili bir şekilde yönetildiğinde en
