Uganda’daki şempanzelerin yaralarını tedavi etmek amacıyla çeşitli şifalı bitkileri kullandıkları gözlemlendi.
Geçtiğimiz yıl, şempanzelerin kendi kendilerine tedavi yöntemlerini bulmak için bazı bitkileri arayıp yedikleri keşfedilmişti. Bu bulgunun ardından bilim insanları, hayvanların yaralanmalarla nasıl başa çıktıklarını incelemek üzere onları yakından takip etti.
Oxford Üniversitesi’nden bir ekip, Budongo Ormanı’nda şempanzelerin bitkileri ilk yardım amacıyla hem kendilerine hem de birbirlerine nasıl uyguladıklarını kaydetmek için çalışmalar gerçekleştirdi.
Diğer bilim insanlarının yıllar süren gözlemlerini de inceleyen araştırmacılar, şempanzelerin “ormanda ilk yardım” için kullandıkları farklı yöntemlerin bir listesini oluşturdu.
Frontiers in Ecology and Evolution dergisinde yayımlanan çalışmanın, şempanzeler, orangutanlar ve goriller gibi primatların doğal ortamda sağlıklı kalabilmek için doğal ilaçlar kullandığına dair artan kanıtlar sunduğu ifade ediliyor.
Araştırmanın lideri Elodie Freymann, “şempanzelerin, vahşi doğada hastalandıklarında veya yaralandıklarında kendilerini tedavi etmek ve hijyen sağlamak için geniş bir davranış repertuarına sahip olduklarını” belirtiyor:
“Bu davranışlar, burada bulunan bitkilerin kullanımını içeriyor. Şempanzeler, bu bitkileri yaralarına sürüyor veya çiğneyip çiğnenmiş maddeleri açık yaralarına uyguluyor.”
Araştırmacılar, çok genç bir dişi şempanzenin bitki materyallerini çiğneyerek annesinin vücudundaki bir yaraya uyguladığı anları inceledi. Ayrıca, şempanzelerin akrabası olmayan hayvanların yaralarıyla ilgilendiklerine dair de kayıtlar buldular.
Dr. Freymann, bu durumun özellikle heyecan verici olduğunu, çünkü “vahşi şempanzelerin empati kapasitesine sahip olduğuna dair kanıtlar sunduğunu” ifade etti.
Dr. Freymann ve ekibi, Budongo’daki saha istasyonunda bulunan bir kayıt defterinden elde ettikleri yüzlerce gözlemle çalıştılar. Bu defter, 1990’lı yıllardan beri yerel saha personeli, araştırmacılar ve ziyaretçiler tarafından şempanzelerin ilginç davranışlarına dair notlarla dolu.
Defterde, yaralara yaprak sürme ve şempanzelerin diğer şempanzelere uzuvlarına saplanan cisimleri çıkarmaları için yardım etme hikayeleri yer alıyor.
Şempanzelerin oldukça insan benzeri hijyen alışkanlıklarına sahip oldukları da dikkat çekiyor. Bir kayıtta, bir şempanzenin dışkıladıktan sonra kendini silmek için yaprak kullandığı belirtiliyor.
Bu araştırma ekibi daha önce şempanzelerin yaralandıklarında arayıp buldukları ve tükettikleri bazı bitkileri de tespit etmişti. Bilim insanları, bu bitkilerden örnekler alarak yaptıkları testlerde çoğunun antibakteriyel özellikler taşıdığını ortaya koydu.
Şempanzelerin bitki temelli tıp konusunda bilgi sahibi olan tek insan dışı primat olmadıkları da belirtildi. Yakın zamanda yapılan bir çalışmada, vahşi bir orangutanın yüzündeki bir yarayı iyileştirmek için çiğnenmiş yaprak kullandığı gözlemlendi.
Bilim insanları, bu tür vahşi primat davranışlarını incelemenin ve şempanzelerin hastalandıklarında veya yaralandıklarında kullandıkları bitkiler hakkında daha fazla bilgi edinmenin yeni ilaç arayışlarına katkıda bulunabileceği görüşünde.
BBC News’e konuşan Dr. Freymann, şempanze davranışları ve zekası hakkında daha fazla bilgi edinildikçe, “insanlar olarak doğal dünya hakkında ne kadar az şey bildiğimizi daha iyi anladığımızı düşünüyorum” dedi ve ekledi:
“Bu ormanda yiyeceksiz ve ilaçsız kalsaydım, uzun süre hayatta kalabileceğimden şüpheliyim, özellikle yaralanmış veya hasta olmuş olsaydım. Ancak şempanzeler burada var olabiliyor çünkü çevrelerinin sırlarına nasıl erişeceklerini ve hayatta kalmak için ihtiyaç duydukları her şeyi nereden bulacaklarını biliyorlar.”
Bu haber, BBC gazetecileri tarafından hazırlandı ve kontrol edildi. Bir pilot proje kapsamında çevirisi için yapay zekadan da faydalanıldı.
