Büyük Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk, 19 Mayıs 1919 tarihinde düşman kuvvetlerinin dört bir yandan ülkeyi sardığı bir dönemde Samsun’a çıkarak Kurtuluş Savaşı’nı başlatmıştı. Bu tarihi olayın üzerinden 106 yıl geçti.
AA muhabirinin aktardığı tarihi verilere göre, Mondros Mütarekesi 30 Ekim 1918’de imzalandıktan sonra İzmir Yunanlılar, Adana Fransızlar, Antalya ve Konya ise İtalyanlar tarafından işgal edildi.
Urfa, Maraş, Antep, Merzifon ve Samsun’a İngiliz askerleri çıkarıldı. Ayrıca, İngiliz Donanması 13 Kasım 1918’de İstanbul önlerine demir attı.
Vatan topraklarını korumak için yıllarını cephelerde geçiren Mustafa Kemal, 3 Kasım 1918’de İstanbul’a döndü ve yurdun kurtuluşu için harekete geçmeye karar verdi.
Samsun ve çevresindeki Rumlar, 17-18 Mart 1919’da Samsun’a asker çıkaran İngilizlerin yardımıyla çete baskınları düzenleyerek kargaşa çıkarmaya çalışıyordu. Mondros Ateşkes Antlaşması’nın 7. maddesi gereği bölgenin İtilaf Devletleri tarafından işgal edilmesi amaçlanıyordu.
Bu durum karşısında Türk halkı kendini savunmak için teşkilatlanmaya başladı. İngiliz Yüksek Komiserliği ve Karadeniz Ordusu Başkumandanlığı, 21 Nisan 1919’da İstanbul Hükümeti’ne nota vererek bölgedeki gerilimi yatıştırılmasını talep etti.
Mustafa Kemal, 9. Ordu Müfettişi olarak görevlendirildikten sonra, 15 Mayıs 1919’da İzmir’in işgal edilmesinin hemen ardından Bandırma Vapuru ile İstanbul’dan yola çıktı.
Mustafa Kemal ve arkadaşları, 19 Mayıs’ta Reji İskelesi’nden Samsun’a ayak bastı. Birinci Dünya Savaşı sırasında Ruslar tarafından tüm iskeleler bombalanmış olmasına rağmen, sadece Fransızlara ait Reji İskelesi sağlam kalmıştı. O dönemde Fransızlar burada sigara üretimi yapıyordu ve bu nedenle iskele “Tütün İskelesi” olarak da anılıyordu.
Mustafa Kemal’in Samsun’a gelmesi, İngilizlerde tedirginlik yaratınca, burada 6 gün kaldıktan sonra 25 Mayıs’ta Havza’ya geçti.
Havza’da gerçekleştirilen ilk mitingde İzmir’in işgali protesto edildi. Mustafa Kemal Paşa’nın ikinci durağı olan Havza’da, bu önemli mitingin ardından 18 gün boyunca Milli Mücadele için yoğun çalışmalar yapıldı.
Havza’daki hareketlilikten haberdar olan İngilizlerin baskısıyla 9. Ordu Müfettişliği görevinden alınan Mustafa Kemal, burada halka veda etti.
Gazi Mustafa Kemal ve silah arkadaşları tarafından Samsun’da yakılan kurtuluş meşalesi, Amasya, Erzurum ve Sivas’a ulaştı ve tüm yurtta yayıldı. Milli Mücadele, 29 Ekim 1923’te kurulan Türkiye Cumhuriyeti ile taçlandı ve bu yıl Cumhuriyetimiz 102 yaşına girdi.
Ondokuz Mayıs Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Kaya Tuncer Çağlayan, Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu’ya Türk milletinin bağımsızlığı ve geleceği için adım attığını belirtti.
Çağlayan, Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşlarının büyük bir mücadele başlatmak üzere Samsun’a geldiklerini ifade ederek, “Milli Mücadele döneminde teslim olan bir ülke tablosu vardı. Bu büyük savaş 4 yıl sürdü ve bu süreçte nüfusumuzun neredeyse dörtte birini kaybettik.” dedi.
Atatürk’ün bu süreçte Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’ni kurduğunu vurgulayan Çağlayan, halkın mücadelenin içinde yer alması için önemli bir çalışma yürütüldüğünü dile getirdi.
Prof. Dr. Kaya Tuncer Çağlayan, Mustafa Kemal Paşa’nın milleti uyandırarak Milli Mücadele’yi başlattığını belirtti ve milli bağımsızlığın korunması için her Türk vatandaşının teyakkuz halinde olması gerektiğini vurguladı.
Çağlayan, “Milli Mücadele ruhu, ülkemizin bağımsızlığının korunmasıdır. Aynı zamanda, ülkemizin aydınlık geleceği için dayanışma içinde olmak ve üretken olmak da son derece önemlidir.” ifadelerini kullandı.
