İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Avrupa Birliği ile imzalanan anlaşmanın, iki taraf arasındaki ilişkilere “yeni bir dönem” getirdiğini ve ülkeyi Brexit tartışmalarının dışına taşıdığını ifade etti.
Starmer, İngiltere ile AB arasında kapsamlı bir anlaşmanın imzalandığını duyurdu.
Anlaşma, savunma, ticaret, balıkçılık, enerji, pasaport kontrolleri, olası gençlik programları ve hâlâ müzakere aşamasında olan birçok alanda ilişkilerin güçlendirilmesini hedefliyor.
Başbakan Starmer, AB ile ilişkilerin büyük ölçüde yeniden başlamasıyla birlikte Brexit konusundaki “siyasi kavgaların” sona ermesi gerektiğini söyledi.
İngiltere, 2020 yılında AB’den ayrıldı.
Bu anlaşma, o tarihten bu yana ilişkilerdeki en büyük yeniden başlangıcı temsil ediyor ve Brexit ile ilgili uzun süredir devam eden anlaşmazlıkların ardından gelmiş durumda.
Muhalefetteki Muhafazakâr Parti ve aşırı sağcı Reform UK Partisi, bu anlaşmayı AB’ye “teslimiyet” olarak değerlendirirken, Liberal Demokratlar hükümetin Avrupa ile ilişkileri yeniden inşa etmek için “olumlu adımlar” attığını belirtti.
Pazartesi günü Londra’da düzenlenen zirveye AB liderleri Ursula von der Leyen ve Antonio Costa da katıldı.
Zirvede konuşan Starmer, “Eski bayat tartışmaları ve siyasi kavgaları bir kenara bırakarak, Britanya halkı için en iyisini sağlayacak sağduyulu ve pratik çözümler bulmanın zamanı geldi” dedi.
Avrupa Komisyonu Başkanı von der Leyen, zirveyi “tarihi bir an” olarak tanımladı ve “İlişkimizde yeni bir sayfa açıyoruz” ifadelerini kullandı.
Hükümet, anlaşmanın evrak işlerini ve kontrolleri azaltarak gıda ve içecek ithalat ve ihracatını kolaylaştıracağını duyurdu.
Hayvansal ve bitkisel ürünler üzerindeki bazı rutin kontroller de tamamen kaldırılacak.
Bu anlaşma ile Birleşik Krallık (İngiltere, İskoçya, Galler, Kuzey İrlanda) denizlerinde balık avı için AB’ye 2038 yılına kadar erişim hakkı tanınacak; bu durum mevcut düzenlemelerin 12 yıl uzatılması anlamına geliyor.
Balıkçılığın ülke gayri safi yurtiçi hasılasındaki payı yalnızca %0,4 olmasına rağmen, avlanma suları üzerindeki kontrol Brexit kampanyasında önemli bir konu oluşturmuştu.
Anlaşma, İngiltere’nin gıda ticareti, emisyon ticareti ve elektrik piyasasındaki potansiyel işbirliğini kapsayan konularda Brüksel tarafından belirlenen kurallara uymasını gerektiriyor.
Dinamik uyum olarak adlandırılan bu düzenleme, herhangi bir ticari anlaşmazlık durumunda Avrupa Adalet Divanı’nın devreye girmesi anlamına geliyor.
Eski Başbakan Boris Johnson, X platformunda paylaştığı bir mesajda anlaşmayı “satılmış” olarak değerlendirdi ve İngiltere’nin birçok alanda “AB yasalarını kabul etmek zorunda kalacağını” ifade etti.
Johnson, Starmer’ın, “AB Komisyonu’nun oy hakkı olmayan bir üyesi olma ayrıcalığı için bir kez daha AB kasasına milyonlarca pound ödeyeceğini” belirtti.
Başbakanlık sözcüsü, tarım ürünleri ve enerji anlaşmalarıyla ilgili olarak AB’ye yapılan ödemelerin “büyük olmadığını” söyledi, ancak maliyetlerin teyit edilmediğini ekledi.
Anlaşmanın merkezinde bir güvenlik paktı da bulunuyor. Zira Avrupa ülkeleri, Rusya’nın geniş çaplı işgaliyle mücadele eden Ukrayna’ya destek sağlamak için savunmaya daha fazla yatırım yapma gerekliliğini gündeme getiriyor.
Bu anlaşma, İngiltere’nin AB’nin önerdiği 150 milyar sterlinlik yeni savunma fonuna katılmasını mümkün kılacak ve silah şirketlerinin savunma ihalelerine teklif vermesine olanak tanıyacak.
Hükümet, emisyon ticareti programlarını birleştirme planları çerçevesinde, İngiliz işletmelerinin gelecek yıl yürürlüğe girecek olan AB karbon vergisinden etkilenmeyeceğini belirtti.
Hükümetin tahminlerine göre, ticaret ve enerji alanındaki anlaşmalar 2040 yılına kadar ülke ekonomisine yaklaşık 9 milyar Sterlin katkı sağlayacak.
Anlaşma ayrıca yeniden yapılanma ile ilgili konuları da kapsamaktadır. Bu, İngiliz siyasi tarihinin en çalkantılı dönemlerinden birini tetikleyen Brexit süreci sonrası Birleşik Krallık ve AB arasında yaşanan uzun süreli kötü ilişkilerin ardından gelmektedir.
İşçi Partisi’nin Temmuz 2024’te iktidara gelmesinden bu yana, dünya genelindeki hükümetler, ABD Başkanı Donald Trump’ın politikaları ve Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik geniş çaplı saldırısı karşısında ticaret ve savunma alanlarındaki ilişkilerini yeniden gözden geçirmek durumunda kaldı.
Hükümet, Brexit’in en büyük meselelerinden olan ortak pazar ve gümrük birliği üyeliğinin yeniden açılması için kamuoyundan bir talep olmadığına inanıyor.
YouGov tarafından yapılan bir ankete göre Britanyalıların büyük çoğunluğu Brexit oylamasından pişmanlık duyuyor ve AB ile daha yakın ilişkiler kurulmasını destekliyor.
Bununla birlikte İşçi Partisi hükümetinin AB ile ilişkileri yeniden düzenlemesi, AB üyeliğine karşı olan Reform UK partisinin anketlerde önde olduğu bir döneme denk geliyor.
