Macaristan, 21 Mayıs’ta Türk Devletleri Teşkilatı’nın (TDT) gayri resmi zirvesine ev sahipliği yaptı. Bu zirve, AB üyesi bir ülkenin topraklarında gerçekleştirilen ilk gözlemci üye toplantısı olması bakımından dikkat çekti.
Zirveye Türkiye, Kazakistan, Özbekistan, Azerbaycan, Kırgızistan ve ev sahibi Macaristan katılırken, TDT’nin gözlemci üyesi olan Kıbrıs Türk yönetiminin davet edilmemesi gözlerden kaçmadı.
Resmi bir açıklama yapılmamasına rağmen, Kıbrıs Türk lideri Ersin Tatar’ın davet edilmemesinin, Macaristan’ın AB’nin yanı sıra Kıbrıs Cumhuriyeti ve Yunanistan’ın olası tepkilerinden kaçınma çabası olarak değerlendirildiği bildiriliyor.
Macaristan Başbakanı Viktor Orban, ülkesinin 2018 yılında TDT’ye gözlemci üye olmasını, Türkiye ve Türk dünyası ile olan sıkı ilişkileri sayesinde sağladı. Coğrafi olarak TDT ülkelerinden uzak olsa da, kökenleri nedeniyle bu organizasyona katılan Macaristan, son yıllarda tüm toplantılarda aktif bir rol oynamaya özen gösterdi.
Budapeşte’de düzenlenen zirve, tam üyeler ve gözlemci üyelerin katılımına açıkken, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin (KKTC) davet edilip edilmeyeceği hususu önemli bir merak konusu oldu. 21 Mayıs’taki zirvede, daha önceki toplantılara katılan Ersin Tatar yer almadı.
Macaristan neden davet etmedi?
Azerbaycan, Türkiye, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan’dan oluşan TDT’ye, Kuzey Kıbrıs Türk Devleti ve Türkmenistan gözlemci üye olarak katıldılar. Kuzey Kıbrıs yönetiminin TDT’ye gözlemci üye olması, uluslararası görünürlük açısından önemli bir gelişme olarak değerlendirildi. Geçtiğimiz yıl Ersin Tatar, Azerbaycan ve Kırgızistan’daki zirvelere katılarak aile fotoğrafında boy gösterdi.
Ancak Tatar’ın Macaristan’daki zirvede yer almaması, ev sahibi ülkenin AB’nin tam üyesi olmasından kaynaklanıyor. Macaristan’ın, Kıbrıs Cumhuriyeti ve Yunanistan’ın tepkisini çekmemek amacıyla Kıbrıs Türk tarafını davet etmemesi, aynı zamanda AB Komisyonu ile olan ilişkilerini daha da gergin hale getirmekten kaçınma isteğiyle de ilişkilendiriliyor.
Öte yandan, Macaristan, 2 Mayıs’ta Kuzey Kıbrıs’ta gerçekleştirilen “Aksakallılar Konseyi” toplantısına da katılmamıştı. Orban yönetiminin, AB ile olan değerler ve politik hedefler açısından sürekli bir gerilim içinde olduğu biliniyor.
Türkiye nasıl tepki verdi?
Türkiye, Kıbrıs Türk yönetiminin dünya genelinde daha fazla tanınması için TDT’yi uygun bir platform olarak değerlendirmekte. Ersin Tatar’ın katılmadığı zirvede “KKTC”nin gündemde kalması için özel bir çaba harcandı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, zirvede yaptığı konuşmada, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin TDT’ye gözlemci üye olmasının önemine dikkat çekti.
Erdoğan, “Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin bulunmadığı bir Türk dünyası aile fotoğrafının her zaman eksik kalacağını düşünüyoruz” ifadelerini kullandı. Tatar da Erdoğan’ın açıklamalarından duyduğu memnuniyeti dile getirerek, Kıbrıs Türklerinin Türk dünyasının ayrılmaz bir parçası olduğunu vurguladı.
Üç Türk Dünyası ülkesi Kıbrıs Cumhuriyeti’yle diplomatik ilişki kurdu
Kuzey Kıbrıs Türk yönetiminin Macaristan zirvesine davet edilmemesi, TDT’nin önde gelen ülkelerinin Kıbrıs Cumhuriyeti ile diplomatik ilişki kurmasının hemen ardından yaşanması bakımından dikkat çekicidir. AB ile Türk devletleri, Nisan ayında Semerkand’da önemli bir zirve gerçekleştirmişti.
Bu zirve sonucunda Türkiye’nin muhalefet partileri, TDT’nin önemli üyelerinin Kıbrıs Cumhuriyeti’ni tanımasını, Ankara’nın Kıbrıs politikasının çöküşü olarak yorumlamıştı. Hükümet ise bu konunun Türk devletleri ile kapalı kapılar ardında konuşulduğunu belirtirken, AB’yi bölgesel çıkarları için suistimal etmekle suçladı.
Bildirge metninde Kıbrıs vurgusu
Budapeşte zirvesinin ardından yayımlanan bildirgede, Kıbrıs konusuna kısaca da olsa yer verilmesi dikkat çekti. Bildirgede, KKTC’nin Türk dünyasının “ayrılmaz parçası” olduğu vurgusu yapıldı ve Kıbrıs meselesinin çözüm yollarına ilişkin beklentiler dile getirildi.
TDT’nin bu yıl düzenleyeceği ikinci zirvenin Azerbaycan’da gerçekleşmesi bekleniyor. AB’nin etkisinin düşük olduğu Azerbaycan’ın Kuzey Kıbrıs Türk liderini zirveye davet etme olasılığı ise Ankara’da yapılan değerlendirmeler arasında yer alıyor.
