AVRUPA Birliği Adalet Divanı (ABAD), 29 Nisan tarihinde aldığı C-181/23 sayılı Büyük Daire kararıyla, Malta’nın ‘altın pasaport’ programını yasadışı ilan etti. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden Prof. Dr. Mehmet Rıfat Tınç, bu kararı değerlendirdi. Prof. Dr. Tınç, “Vatandaşlık, bir devletin en değerli varlığıdır. Bu değerin paraya dönüştürülmesi, hem ulusal kimliğin hem de kamu kurumlarının zayıflamasına neden olabilir. ABAD’ın bu kararı, devletlere ‘milliyetinizi satmayın’ mesajını veriyor” dedi.
Prof. Dr. Tınç’a göre, bu karar sadece hukuki değil, sosyolojik ve etik açıdan da ele alınması gereken önemli bir konudur. Tınç, değerlendirmesine şöyle devam etti:
“Altın pasaport uygulaması, belirli bir maddi karşılıkla -Malta örneğinde yaklaşık 500.000 avro- ülke vatandaşlığı verilmesini öngörüyordu. Ancak ABAD, bu uygulamanın yalnızca ulusal vatandaşlık değil, aynı zamanda Avrupa Birliği vatandaşlığını da ‘pazarlanabilir bir meta’ haline getirdiğine hükmetti. Vatandaşlık, bir devletin en kıymetli değeridir. Bu değerin paraya tahvil edilmesi, ulusal kimliğin ve kamu kurumlarının içten çürümesine yol açabilir. ABAD’ın bu kararı, devletlere ‘milliyetinizi satmayın’ uyarısında bulunuyor.”
‘BİR DÖNÜM NOKTASI NİTELİĞİNDE’
Prof. Dr. Tınç, “Bu karar, AB hukukunun temel ilkeleri olan yargı denetimi, yetki paylaşımı, karşılıklı güven ve sadakatli iş birliği açısından bir dönüm noktası niteliğindedir. Artık AB üyesi hiçbir devlet, vatandaşlığını ekonomik kazanç amacıyla bir ‘ürün’ gibi satamayacak. Bu gelişme, yalnızca teknik bir hukuk kararı değil, aynı zamanda küresel ölçekte değer erozyonuna karşı bir duruş sergiliyor. Bu karar, her şeyin ticarete açık olduğu bir dünyada, hukukun hala bir sınır çizebildiğini gösteriyor. Vatandaşlık, bir ‘altın yumurtlayan tavuk’ değildir; gerçek bir bağ, karşılıklı hak ve ödevler üzerine kurulu bir dayanışma ilişkisini ifade eder” şeklinde görüş bildirdi.
‘SERT BİR UYARI’
Prof. Dr. Tınç, “AB vatandaşlığı, bireylere yalnızca seyahat özgürlüğü sunmakla kalmaz, aynı zamanda Avrupa Parlamentosu seçimlerinde oy kullanma ve seçilme gibi siyasi haklar da tanır. Bu tür ‘parayla vatandaşlık’ uygulamaları, AB’nin bütünleşme sürecine ciddi zararlar verebilir. Uluslararası bir mahkeme, ulusal iktidarlara hukuk dersi veriyor: Her şey parayla satın alınamaz. Kamu, devlet ve ulus gibi kavramlar hala geçerlidir ve korunmalıdır. Kamuoyuna yönelik mesajları da içeren bu karar, vatandaşlık gibi temel bir kamu hukuk kurumunun ticari hale getirilmesine karşı sert bir uyarıdır. Avrupa Birliği’nin bu kararı, yalnızca Malta değil, benzer programları uygulayan diğer üye devletleri de doğrudan etkilemektedir” ifadelerini kullandı.
Prof. Dr. Tınç, “Ahlak, kendi değerimizi korumaya yarar. Değerler kaybolmaz, biz onları kaybederiz. Vatandaşlık da böyle bir değerdir; yalnızca hukuki bir statü değil, aidiyetin, güvenin ve sorumluluğun simgesidir. 29 Nisan tarihli bu karar, Avrupa Birliği’nin yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda etik ve kamusal bir değerler birliği olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor. Hukuk, insanlığın değişim sancılarına yön veren en önemli aktörlerden biri olmaya devam ediyor” dedi.
