Avrupa Birliği (AB) sınırlarına giriş için gerekli olan Schengen vizesine başvurular her yıl artış gösterirken, vize değerlendirme süreçlerindeki sorunlar sürekli olarak gündeme gelmektedir.
Almanya‘nın İzmir Başkonsolosu Ralf Schröer, İzmir’deki Yaşar Üniversitesi’nde düzenlenen bir seminerde yaptığı açıklamada, “Türk hükümeti ile aldığımız karar gereği, vize başvurularında öncelik iş insanları ve öğrencilere verilmektedir” ifadesini kullandı. Turist kategorisinde bulunan başvuruların ise yoğunluk nedeniyle birkaç ay bekleme süresine tabi olabileceğine dikkat çekti.
Vize danışmanlığı yapan ticari kuruluşlarla çalışmanın gereksiz olduğunu belirten Schröer, ticari vize danışmanlık şirketlerinin vize değerlendirmelerine olumlu bir katkı sağlamadığına vurgu yaptı.
Schröer, Schengen vizelerinin geçerlilik sürelerini kademeli olarak uzatan Cascade Kuralı’nın Türkiye’de daha etkin bir şekilde uygulanabileceğini ifade etti:
“Genellikle ilk başvuruda, tek girişli veya kısa süreli çok girişli vize verilmektedir. Ancak vizeyi doğru kullanmanız durumunda, bir sonraki başvurunuzda daha uzun süreli bir vize almanız mümkün olacaktır. Bu süreç zincirleme bir şekilde devam eder ve daha sonra bir yıl, iki yıl hatta beş yıl geçerliliği olan vizeler alınabilir.”
Cascade Kuralı
Bahsedilen kurala adını veren “Cascade” kelimesi, “kademeli” anlamını taşımaktadır.
Avrupa Komisyonu’nun vize başvuru süreçlerine dair 26 Haziran 2024 tarihli Vize Kodu El Kitabı güncellemesinde Cascade Kuralı’na yer verilmektedir.
Söz konusu belge, Schengen ülkelerinin vize başvurularında ortak prosedürler benimsemesini ve üye ülkelerin bu prosedürleri standart bir biçimde uygulamasını hedeflemektedir.
2024 yılına ait el kitabında Cascade Kuralı’nın tanımlandığı bölümde, kademeli olarak vize geçerlilik sürelerinin nasıl artırılabileceği örneklerle açıklanmaktadır.
Eğer bir başvuru sahibi, iki yıl içinde üç kez vize almış ve bunları yasalara uygun şekilde kullanmışsa, bir sonraki başvurusunda çoklu girişe izin veren ve en az bir yıl geçerliliği olan bir vize alması önerilmektedir.
Başvuru sahibi, iki yıl içerisinde bir yıl geçerliliği olan vizesini yasaya uygun kullandıysa, bir sonraki başvuruda iki yıllık vize alması öngörülmektedir.
Benzer şekilde, başvuran kişi, üç yıl içinde iki yıllık vizesini yasaya uygun kullandıysa, bir sonraki başvurusunda beş yıl geçerliliği olan bir vize verilmesi uygun görülmektedir.
Tüm bu süreçler, başvuran kişinin pasaportunun geçerlilik süresinin, belirtilen sürelerde vize vermeye izin vermesi halinde geçerlilik kazanır.
Belgede bazı örnek vakalar üzerinden Cascade Kuralı açıklanmaktadır.
Örneğin, bir Tunus vatandaşının Schengen bölgesini son iki yılda üç kez ziyaret ettiğini varsayalım. Bu ziyaretler sırasında Belçika, İspanya ve İtalya konsolosluklarından tek girişli vizeler almıştır. Pasaportunun geçerlilik süresi dört yıl daha devam eden bu kişi, Çekya’yı ziyaret etmek için vize başvurusunda bulunduğunda, Çek makamlarının kendisine çok girişli ve bir yıl geçerliliği olan bir vize vermesi beklenmektedir.
Diğer yandan, belgede her başvurunun kendi şartlarıyla değerlendirileceği ve Cascade Kuralı’nın istisnalarının olabileceği de belirtilmektedir.
Örneğin, eğer vize geçerliliğinin kısa tutulmasını gerektiren makul bir şüphe varsa, bahsedilen sürelerden daha kısa geçerliliğe sahip bir vize verilmesi tercih edilebilmektedir.
Belgede bunun objektif kriterlere dayandırılması gerektiği vurgulanmaktadır.
Örneğin, üç yıl içinde sona ereceği beyan edilen bir inşaat projesinde, sabit süreli bir sözleşmeyle çalışmak için vizeye başvuran bir kişiye, Cascade Kuralı’nın şartlarına sahip olsa bile yalnızca belirtilen süre için vize verilmesi gerektiği ifade edilmektedir.
Cascade Kuralı, vize geçerlilik sürelerinin kademeli olarak artırılmasını önerse de, bunun her durumda uygulanması konusunda bir zorunluluk getirmemektedir.
Türkiye‘den 2024’te 1 milyon 173 bin başvuru
Avrupa Birliği’nin (AB) 2024 yılına ait Schengen vizesi istatistiklerine göre Türkiye‘den yapılan başvurular artış göstermeye devam etmektedir.
Bu başvurulara verilen olumsuz yanıt oranı ise azalmaktadır.
AB verilerine göre, 2024 yılında Türkiye‘den yapılan başvuru sayısı 1 milyon 173 bin 917 olmuştur.
Türkiye, bu rakamla, 1 milyon 779 bin 255 başvuru ile ilk sırada yer alan Çin’in ardından ikinci sıraya yerleşmiştir. Türkiye‘yi 1 milyon 108 bin 239 başvuruyla Hindistan takip etmektedir.
2024’te Türkiye‘den yapılan başvurulardan 993 bin 875’ine olumlu yanıt verilmiştir. Bu başvuruların 645 bin 583’ü çok girişli vize almıştır.
Bu veriler, 2024’te Türkiye‘den yapılan Schengen vizesi başvurularının reddedilme oranının %14.5 olduğunu göstermektedir. Bu oran, bir önceki yıl %16,1 olarak kaydedilmiştir.
Vize başvurularına erişimdeki sorunların aşılması ve Türk vatandaşları için muafiyet sağlanması, Türkiye‘nin AB’den öncelikli beklentileri arasında yer almaktadır.
AB verilerinde, ret oranında düşüş yaşandığı ve Türkiye‘ye ilişkin oranın ortalamanın altında kaldığı görülse de Schengen vizesine erişimde pratikte yaşanan sorunlar henüz çözüme kavuşturulamamıştır.
Schengen vizesine erişim konusundaki sıkıntılar, Türk medyasında sıkça ele alınmaktadır.
“Bazı ülkelerin Türk vatandaşlarına vize kapılarını kapattığı” iddiaları da gündeme gelmiştir.
AB’nin Türkiye Delegasyonu, 2 Mayıs’ta yaptığı yazılı açıklamada bu iddiaları yalanlayarak, “Aslında Schengen konsoloslukları, salgın öncesi rakamları önemli ölçüde aşarak rekor sayıda vize başvurusunu işleme almaktadır” ifadesini kullanmıştır.
Avrupa Parlamentosu, Türkiye Raporu’nda üye ülkelere vize konusunda “kapasite artırma” çağrısında bulunmuştur.
AB ile Türkiye arasındaki vize muafiyeti süreci uzun süredir ilerleme kaydetmemektedir.
Bu durumun başlıca nedeni, Türkiye’nin muafiyet için belirlenen ve kendi onayladığı 72 kriterden 6 tanesini henüz yerine getirmemiş olmasıdır.
AB tarafı, bu alanda diyaloğa açık olduklarını belirtse de, Türkiye kalan kriterleri yerine getirmeden muafiyet konusunda herhangi bir adım atılmasının mümkün olmadığını net bir şekilde ifade etmektedir.
Türkiye’nin son dönemde, vize muafiyeti sürecinde ilerleme sağlanana kadar vize kolaylığına yönelik adımları yoğunlaştırdığı dikkat çekmektedir.
