İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından başlatılan “Basmane’de Yeniden Basma Atölyesi” projesinin tanıtımı, 94. İzmir Enternasyonal Fuarı (İEF) çerçevesinde gerçekleştirildi. Basmane’ye ismini veren geleneksel basma sanatının yeniden canlandırılacağı bu çalışma, büyük bir heyecanla hayata geçirildi.
İZMİR (turkiyexhaber) – İzmir Büyükşehir Belediyesi, kentin tarihi ve kültürel mirasına sahip çıkmak amacıyla önemli bir projeye imza atıyor. Türk Kadınlar Birliği İzmir Şubesi ve İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) iş birliğiyle hayata geçirilen “Basmane’de Yeniden Basma Atölyesi” projesi, şehrin köklü geçmişini yeniden gün yüzüne çıkarmayı hedefliyor. Basmane, burada kurulacak basma üretim tesisleri ile tarihi kimliğine kavuşacak. Proje, Basmane’nin İzmir’in endüstri mirasındaki yerinin araştırılması ve geleneksel basmacılık mirasının sürdürülebilir bir üretim modeline dönüştürülmesi gibi hedefleri içeriyor. Proje tanıtımı, Kültürpark’ta İzmir Büyükşehir Belediyesi Sokağı’nda gerçekleştirildi.
“Yeniden basma ile anılan bir bölge olacak”
Bu projeyle, Pazaryeri Mahallesi’nde bulunan ve İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne ait Fatma-Mustafa Hasdemir Binası, bir basma deneyim atölyesine dönüştürülecek. Aynı zamanda, projenin paydaşları olan farklı çalışma gruplarının üretim odaklı faaliyetlerini gerçekleştirebileceği bir kültür, eğitim ve paylaşım merkezi haline gelecek. Bu mekân, ustalar, zanaatkârlar, bilim insanları, sanatçılar, gençler ve meraklılar için bir buluşma noktası olup, hem üretim kültürünü yaşatacak hem de geçmişin zengin hikâyelerini geleceğe taşıyacak. Proje ile kadınların ekonomik bağımsızlıklarının desteklenmesi, bölgedeki yerel ekonominin ve turizmin canlandırılması, İzmir’in özgün desen ve tasarımlarının çağdaş yöntemlerle yeniden yorumlanması ve ekolojik üretim modellerinin gelişimine öncülük edilmesi hedefleniyor.
“Müjde vermek istedik”
İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi ve Tanıtımı Dairesi Başkanlığı’na bağlı Kültürel Mirasın Yönetimi ve Tanıtımı Şube Müdürü Ayşegül Güngören, proje hakkında bilgi verirken, “Basmane’ye adını veren basma zanaatının İzmir’de tanınmasını sağlama amacındayız. Ayrıca, bir deneyim atölyesi ile üretime yönelik adımlar atmayı planlıyoruz. İzmir Kalkınma Ajansı ve derneklerin desteği ile bu yola çıktık. Atölyemizi kurmaya başladık ve Basmane halkını bilgilendirmek, ilgi duyan kadınlara eğitim vermek üzere yeni bir yolculuğa çıkıyoruz. İEF’de projenin müjdesini vermek istedik. Büyük bir ilgi gördük ve bu durumdan memnunuz” ifadelerini kullandı.
“İzmir mirasının öne çıkması için çalışıyoruz”
Güngören, İzmir’in tarihi kent merkezinin önemli bir parçası olan Basmane’ye değinerek, “Osmanlı kaynaklarında, kadınların başörtüsü olan çember tarzı örtülerin ve yazmaların basıldığına dair bilgiler mevcut. Bazı Avrupa kaynaklarında ise Smyrna Kumaşı olarak bilinen ve İzmir’de üretilen top kumaşları da bulunmaktadır. Bu, önemli bir kültürel mirastır. Osmanlı döneminde de yer alan bir üretim biçimi olan basmacılık, daha sonra ihraç ürünü haline gelmiştir. Bu ve benzeri bilgilerin derlenerek İzmir mirasının öne çıkarılması için gayret gösteriyoruz” diye konuştu.
Basmane üretim tesisi, 18. yüzyıl ortalarında bugünkü Basmane Garı’nın bulunduğu yerde kurulmuştu. 1850’li yıllara kadar aktif olan Basmahane Fabrikası, ithal ürünlere uygulanan düşük vergiler nedeniyle rekabet edemez hale gelerek kamulaştırılmış ve yıkılmıştır; yerine ise Kasaba Demiryolu’nu kente bağlayan gar inşa edilmiştir.
İzmir için önemi
Basmane semti, adını burada kurulan basma üretim tesislerinden almıştır. 18. ve 19. yüzyıllarda İzmir’in ticaret hayatında önemli bir yere sahip olan bu tesisler, kentin yerel ekonomisini güçlendirmenin yanı sıra, İzmir’in Avrupa’da basma kumaşlarıyla anılmasını sağlamıştır. Günümüzde Basmane Garı’nın bulunduğu alan ve çevresi, o dönemde bu üretim tesislerinin yoğunlaştığı bölge olmuştur. Basmane’de doğan geleneksel basmacılığın, Cumhuriyet dönemi sanayileşme hamlesiyle şekillenen Sümerbank çatısı ve yerel ölçekteki Nazilli Fabrikası ile evrilmesi, hem yerel üretim kültürünün dönüşümünü hem de ulusal ekonomik politikaların yerele yansımasını göstermesi açısından dikkat çekici bir durum oluşturmaktadır.
Bu proje, İzmir Büyükşehir Belediyesi Kent Tarihi ve Tanıtımı Dairesi Başkanlığı’na bağlı Kültürel Mirasın Yönetimi ve Tanıtımı Müdürlüğü tarafından, Sosyal Hizmetler, Kadın ve Aile Hizmetleri, Kültür ve Sosyal Hizmetler daire başkanlıkları ile Türk Kadınlar Birliği İzmir Şubesi ve İzmir Kalkınma Ajansı (İZKA) iş birliğiyle hayata geçirilmektedir.
