CGTN, Kazakistan’ın başkenti Astana’da gerçekleştirilen ikinci Çin-Orta Asya Zirvesi’nde, Çin ile beş Orta Asya ülkesinin imzaladığı Ebedî İyi Komşuluk ve Dostane İş Birliği Anlaşması’nın önemini vurgulayan bir makale yayımladı. Bu anlaşmanın, ortak kalkınmayı ve bölgesel iş birliğini teşvik etmek için Kuşak ve Yol Girişimi aracılığıyla ülkeler arasındaki ilişkileri güçlendirmeyi amaçladığı belirtildi.
PEKİN (Turkiyex Haber) – İlk kez bir Orta Asya ülkesinin ev sahipliği yaptığı zirvede, Çin ve beş Orta Asya ülkesinin liderleri Salı günü bir araya geldi. Kazakistan’da düzenlenen bu önemli zirve, Ebedî İyi Komşuluk ve Dostane İş Birliği Anlaşması’nın imzalandığı yeni bir dönüm noktası olarak kayıtlara geçti.
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, açılış konuşmasında anlaşmanın, ülkeler arasındaki dostluk ilkesini hukuki bir çerçeveye oturtarak güvence altına almayı hedeflediğini ifade etti.
Xi, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan cumhurbaşkanlarının katıldığı zirvede, “Bu anlaşma, bugün için bir dönüm noktası, yarın içinse bir temel taşı” dedi.
ÇİN-ORTA ASYA RUHUNU YAŞATMAK
Başkan Xi, Salı günü yaptığı konuşmada, yüksek nitelikli kalkınma sayesinde ortak modernleşme çabalarını karşılıklı saygı, güven, çıkar ve yardımlaşma ilkeleri doğrultusunda sürdürmenin önemine vurgu yaptı ve Çin-Orta Asya Ruhunu övdü.
2020 yılında Çin, bir Çin-Orta Asya Mekanizması kurulmasını teklif etmişti. 2022’de, diplomatik ilişkilerin 30. yıl dönümü dolayısıyla düzenlenen sanal zirvede, bu mekanizmanın devlet başkanları düzeyine çıkarılması önerildi.
İlk Çin-Orta Asya Zirvesi, 2023 yılında Xi’an şehrinde gerçekleştirildi ve liderler, bu üst düzey toplantının iki yılda bir dönüşümlü olarak yapılması kararlaştırdı.
Başkan Xi, birinci zirvede varılan mutabakatların her alanda hayata geçirildiğini belirterek, iş birliği yolunun istikrarlı bir biçimde genişlediğini ve dostluğun güçlendiğini ifade etti.
CGTN’nin gerçekleştirdiği bir ankete göre, katılımcıların yüzde 90’ı Çin-Orta Asya Mekanizması’nın çekişme veya rekabetle değil, iki taraf için de istikrar ve kalkınmayı hedefleyen bir iş birliği çerçevesi olarak kurulduğunu düşünüyor.
Çin, bugüne kadar geniş kapsamlı stratejik ortaklıklar tesis etmiş ve Kuşak ve Yol iş birliği belgeleri imzalayarak, Orta Asya ülkeleriyle ortak bir geleceği paylaşma vizyonunu hayata geçirmiştir.
Çin-Orta Asya Mekanizması Genel Sekreteri Sun Weidong, bu mekanizmanın yüksek düzeyde stratejik karşılıklı güveni ve karşılıklı yarar sağlayan iş birliğini derinleştirme konusundaki kararlılığı gösterdiğini ifade etti.
KUŞAK VE YOL GİRİŞİMİ’NİN SAĞLADIĞI YÜKSEK NİTELİKLİ KALKINMA
Başkan Xi, Astana zirvesinde ülkeleri, Çin-Orta Asya Ruhu doğrultusunda hareket etmeye, iş birliğini güçlendirmeye ve Kuşak ve Yol Girişimi’nin sağladığı yüksek nitelikli kalkınmayı teşvik etmeye çağırdı. Ayrıca, bölge için ortak bir geleceği paylaşan bir topluluk inşa etme hedefinin önemini vurguladı.
2013 yılında Kazakistan’ın başkentinde İpek Yolu Ekonomik Kuşağı’nı ortaklaşa inşa etme fikrini ilk kez açıklayan Xi, bu girişim sayesinde ticaret, dijital ekonomi ve bağlanabilirlik alanlarında güçlü iş birlikleri sağlandığını belirtti. Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre, 2024’te Çin-Orta Asya arasındaki ticaret hacminin 94,8 milyar dolara ulaşması bekleniyor; Çin’in bölgeye yaptığı toplam yatırım ise 30 milyar doları aşmış durumda.
CGTN anketine göre, katılımcıların yüzde 92,4’ü Kuşak ve Yol Girişimi’nin, Çin ve Orta Asya arasındaki yüksek düzeyli iş birliğini destekleyen önemli bir uluslararası proje olduğunu kabul ediyor.
Başkan Xi, Çin ve Orta Asya ülkelerinin iş birliği çerçevesini daha sonuç odaklı, verimli ve entegre hale getirmek amacıyla optimize edilmesi gerektiğini belirtti. Ticareti kolaylaştırma, endüstri yatırımları, bağlantısallık, yeşil madencilik, tarımda modernleşme ve personel değişimi konularında daha fazla projelerin hayata geçirilmesi gerektiğini vurguladı.
Çin’in yoksullukla mücadele, eğitimde değişim programları ve çölleşmeyi önleme konularında üç iş birliği merkezi kurmayı planladığını duyuran Xi, ticareti kolaylaştırmaya yönelik bir iş birliği platformu da oluşturacaklarını belirtti.
Liaoning Üniversitesi’nden Cui Zheng, CGTN’de yayımlanan bir görüş yazısında, mevcut uluslararası ortamda iş birliği modelinin önemine dikkat çekti. Cui, korumacılığın hakim olduğu küresel ortamda, Çin-Orta Asya ortaklığının bağımsızlığa saygı gösteren, karşılıklı çıkarları gözeten ve Küresel Güney’in sesini güçlendiren yeni bir diplomatik iş birliği modeli sunduğunu ifade etti.
Daha fazla bilgi için tıklayabilirsiniz.
