Mutfağa girdiğinizde kalan tek patatesin üzerinde filizlerin belirdiğini mi gördünüz? Bu patatesi yemeğinizde kullanmayı mı düşünürsünüz, yoksa çöpe mi atarsınız?
Bu durumla karşılaşanlar arasında fikir birliği sağlamak oldukça zor. Patates, soğan ve sarımsak gibi ürünlerde bu sorunun net bir yanıtı bulunmamaktadır.
Patates filizlendiğinde ne olur?
Filizlenme, patatesin yeni bir bitki haline dönüşmeye başladığının doğal bir göstergesidir. Bu süreçte patates, yüksek miktarda glikoalkaloid üretmeye başlar. Bu maddeler, bitkinin kendisini mantar ve böceklere karşı koruyan doğal toksinlerdir.
Bu glikoalkaloidlerden biri olan solanin, patates, domates, patlıcan ve biber gibi sebzelerde yer almaktadır.
Bu sebzelerin saklama koşulları, solanin yoğunluğunu etkileyebilir.
Filizlenme süreci, insan ve hayvanlar için risk oluşturabilecek solanin maddesinin ortaya çıkmasına yol açar.
Filizlenen sebzeler yenir mi?
Lincoln Üniversitesi’nden Dr. Chris Bishop, “Filizlenmiş patatesteki ana tehlike glikoalkaloidlerin varlığıdır. Bu durum, sebzeye acı bir tat verir ve tüketildiğinde kusma gibi belirtilere yol açabilir” diyor.
Daha ciddi bir riskin ortaya çıkmasının pek olası olmadığını da ekliyor.
Tehlikeyi fark etmenin en iyi yolu, patatesin renginin yeşile dönüp dönmediğini kontrol etmektir. Yeşil renge sahip patateslerin tüketilmemesi önerilmektedir.
Eğer patatesin rengi normalse, filizlerin kökleriyle birlikte çıkarılıp atılması halinde sebzenin yenebileceği ifade ediliyor.
İngiltere’nin Gıda Standartları Ajansı’na (FSA) göre, filizlenmiş patatesler “filizleri çıkarıldıktan sonra hala sertse ve çürüme yoksa güvenle tüketilebilir.”
Ancak, patates “yeşilimsi bir renge” sahipse atılması gerektiği vurgulanıyor; bu yeşil bölgeler toksinlerin varlığına işaret eder.
Filizlenmiş patateslerin genellikle sert olması, aşırı buruşmuş veya pörsümüş olmaması ve filizlerin küçük kalması durumunda güvenle tüketilebileceği belirtiliyor. Ancak, patates çok yumuşadıysa, buruştuysa veya pörsümüşse besin değerini ve lezzetini kaybetmiş demektir.
Zehirlenme riski
Bazı uzmanlar, zehirlenme olasılığı konusunda ciddi uyarılarda bulunuyor.
İngiltere’deki East Anglia Üniversitesi’nden Bitki Bilimleri Profesörü Cathie Martin, “Yeşil filizlenmiş patatesleri yememelisiniz” diyor ve ekliyor:
“Çünkü ışığa maruz kalmaları, solanin adlı steroidal glikoalkaloidlerin üretimini artırır ve bu madde insanlar için, özellikle de evcil hayvanlar için zehirli olabilir.”
Yeşermemiş patateslerin solanin oranlarının daha düşük olduğunu, ancak çiğ patatesin asla yenmemesi gerektiğini belirtiyor.
Solanin zehirlenmesi vakaları oldukça nadir görülmektedir.
İngiltere’de 1970’lerin sonlarında yeşil patates tüketen 78 çocuk bu sebeple hastaneye kaldırılmıştır.
Bununla birlikte, küçük miktarlarda tüketilmesi durumunda olumsuz etkilerin görülme ihtimali oldukça düşüktür.
Hafif solanin zehirlenmesi belirtileri arasında ishal, kusma ve ağır karın ağrısı yer alabilir.
Daha ciddi vakalarda ise baş dönmesi, kafa karışıklığı, fiziksel zayıflık, görme bozukluğu, bilinç kaybı ve ölüm riski bile söz konusu olabiliyor.
Semptomların ortaya çıkma süresi, zehirli patatesin yenilmesinden itibaren dakikalar veya günler alabilir.
Filizlenmiş patates için tavsiyeler
Hamile iseniz, bağışıklık sistemi hastalığınız varsa ya da küçük çocukları besliyorsanız, risk almamak her zaman daha akıllıca olacaktır.
Patatesler nasıl saklanmalı?
İsrafı azaltmak ve patateslerin daha uzun süre taze kalmasını sağlamak için bazı adımlar atılabilir:
Filizlenen soğan ve sarımsakları ne yapmalı?
Filizlenmiş soğan ve sarımsaklar için durum farklıdır.
Prof. Martin, “Patateslerin aksine filizlenmiş soğan ve sarımsakları yemek açısından bir sakınca yoktur çünkü aynı zehirlenme riskini taşımamaktadırlar” diyor ve şöyle devam ediyor:
“Filizleri, içlerindeki besinlerden büyür. Ancak tatları acılaşabilir ve daha yumuşak bir dokuya sahip olabilirler.”
Uzmanlar, soğan ve sarımsağın serin bir ortamda saklanmasını önermektedir. Hava alabilmeleri için kapalı plastik poşetler yerine kafes veya kağıt poşetler tercih edilmelidir.
Patateste olduğu gibi, küf, yumuşama veya kötü koku gibi belirtiler gösteren soğan ve sarımsaklar da çöpe atılmalıdır.
