Mutfağa girdiğinizde, yemek yapmak için elinizdeki tek patatesin üzerindeki filizleri fark ettiniz. Bu patatesi yemeğinizde kullanmayı düşünür müsünüz, yoksa atmayı mı tercih edersiniz?
Bu durumda karar vermek oldukça zor olabilir. Patates, soğan ve sarımsak gibi gıdalar söz konusu olduğunda, bu sorunun kesin bir yanıtı bulunmamaktadır.
Patates filizlendiğinde ne olur?
Filizlenme, patatesin yeni bir bitki haline dönüşüm sürecinin bir belirtisidir. Bu süreçte patates, yüksek oranda glikoalkaloid üretmeye başlar. Bu maddeler, bitkinin kendisini zararlılara karşı korumak için ürettiği doğal toksinlerdir.
Bu glikoalkaloidlerden biri olan solanin, patates, domates, patlıcan ve biber gibi sebzelerde bulunur.
Filizlenme, bu sebzelerin saklanma şekline bağlı olarak solanin yoğunluğunu etkileyebilir.
Filizlenmiş patatesler, insan ve hayvanlar için risk oluşturabilecek solanin maddesini içerebilir.
Filizlenen sebzeler yenir mi?
Lincoln Üniversitesi’nden Dr. Chris Bishop, “Filizlenen patatesteki asıl tehlike glikoalkaloidlerdir. Bu maddeler sebzede acı bir tat oluşturur ve tüketildikten sonra kusmaya neden olabilir” şeklinde açıklama yapıyor.
Daha ciddi bir tehlikeyle karşılaşma olasılığı ise düşük olarak değerlendiriliyor.
Patatesin renginin yeşile dönmesi, bu tehlikeyi fark etmenin en iyi yoludur. Yeşil renge sahip patateslerin tüketilmesi önerilmez.
Eğer patatesin rengi normalse, filizlerin kökleri ile birlikte çıkarılıp atılması durumunda sebzenin tüketilebileceği belirtilmektedir.
İngiltere’nin Gıda Standartları Ajansı (FSA), filizlenmiş patateslerin “filizleri çıkarıldıktan sonra hâlâ sertse ve çürümüş değilse güvenli bir şekilde tüketilebileceğini” bildiriyor.
“Ancak patates ‘yeşilimsi bir renk’ aldıysa, bu durumda çöpe atılmalıdır çünkü yeşil bölgeler toksinlerin varlığına işaret eder.”
“Filizlenmiş patatesler genellikle sertse, aşırı buruşmuş veya pörsümüş değilse ve filizler küçükse güvenle tüketilebilir. Ancak bir patates çok yumuşadıysa, buruştuysa veya pörsümüşse besin değerini ve lezzetini kaybetmiştir.”
Zehirlenme riski
Bazı uzmanlar, zehirlenme riski konusunda önemli uyarılarda bulunuyor.
İngiltere’deki East Anglia Üniversitesi’nden Bitki Bilimleri Profesörü Cathie Martin, “Yeşil filizlenmiş patatesleri yememelisiniz” diyerek devam ediyor:
“Çünkü ışığa maruz kalmaları, solanin adlı steroidal glikoalkaloidlerin üretimini artırıyor ve bu madde insanlar ile özellikle evcil hayvanlar için zehirli.”
“Yeşermemiş patateslerin solanin oranları daha düşüktür, fakat çiğ patates asla yenmemelidir.”
Solanin zehirlenmesi vakaları oldukça nadirdir. 1970’lerin sonlarında İngiltere’de yeşil patates yediği için hastaneye kaldırılan 78 çocuk bu durumu yaşamıştır.
Ancak az miktarda tüketilmesi durumunda olumsuz etkilerin görülme olasılığı oldukça düşüktür.
Hafif solanin zehirlenmesi belirtileri arasında ishal, kusma ve ağır karın ağrısı yer alır. Daha ciddi vakalarda ise baş dönmesi, kafa karışıklığı, fiziksel zayıflık, görüş bozukluğu, bilinç kaybı ve nadiren ölüm bile gerçekleşebilir.
Semptomların ortaya çıkması, zehirli patatesin yenmesinden itibaren dakikalar ya da günler içinde meydana gelebilir.
Filizlenmiş patates için tavsiyeler
Hamile olanlar, bağışıklık sistemi hastalığı taşıyanlar veya küçük çocukları besleyenler için risk almamak her zaman daha iyidir.
Patatesler nasıl saklanmalı?
İsrafı azaltmak ve patatesleri daha uzun süre taze tutmak adına bazı önlemler alınabilir:
Filizlenen soğan ve sarımsakları ne yapmalı?
Filizlenen soğan ve sarımsaklar için durum farklıdır.
Prof. Martin, “Patateslerin aksine filizlenmiş soğan ve sarımsakları yemek için bir sakınca yoktur çünkü aynı zehirlenme riskini taşımıyorlar” diyor ve ekliyor:
“Filizleri içlerindeki besinlerden büyüyor. Ancak tatları acılaşabilir ve daha yumuşak bir dokuya sahip olabilir.”
Uzmanlar, soğan ve sarımsağın serin ortamda saklanmasını önermektedir. Hava alabilmeleri için kapalı plastik poşetler yerine kafes ya da kağıt poşetler tercih edilmelidir.
Patateste olduğu gibi, herhangi bir küf, yumuşama veya kötü koku belirtisi gösteren soğan ve sarımsaklar da çöpe atılmalıdır.
