Hindistan’da Türkiye’ye yönelik boykot çağrıları giderek artış gösteriyor. Ülkedeki 13 milyon manava ürün sağlayan distribütörler federasyonu, tüm Türk ürünlerini süresiz boykota aldıklarını açıkladı.
Reuters’ın aktardığına göre, bazı büyük e-ticaret platformları, Koton, Mavi ve LC Waikiki gibi Türk markalarının satışını durdurdu.
Boykotun etkileri henüz istatistiksel verilerle ortaya konmuş değil.
Bu durum, Türkiye’nin karşılaştığı ilk boykot çağrısı değil. Daha önce de bölgesel gerilimler yaşadığı ülkelerde Türkiye’ye yönelik boykot çağrıları yapılmıştı.
Bu boykotların ne derece etkili olduğunu mercek altına aldık.
İsrail: 2010 ve 2024’te turizmde düşüş
Türkiye’nin Orta Doğu’da en fazla gerilim yaşadığı ülkelerden biri İsrail’dir. 2002’de iktidara gelen Adalet ve Kalkınma Partisi ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Hamas’ı “terör örgütü değil kurtuluş grubu” olarak tanımlaması, İsrail’in tepkisini sürekli olarak çekti. Türkiye ise İsrail’in Gazze ve Batı Şeria’daki askeri operasyonlarını kınadı.
Bu çerçevede, 2010’da İsrail Turizm Bakanı Stas Mseznikov, 2024’te ise Ulusal Güvenlik Bakanı Itamar Ben Gvir Türkiye’ye yönelik boykot çağrısı yaptı.
Türkiye’nin Kültür ve Turizm Bakanlığı (KTB) verilerine göre, 2010 yılında İsrailli turist sayısı bir önceki yıla göre %66, 2024’te ise iki yıl önceye oranla %90 azaldı.
2022 yılında İsrailliler, Türkiye’yi ziyaret eden turistlerin yaklaşık %2’sini oluşturuyordu. 2024’te bu oran %0,1’e düştü. Türkiye’nin turizm geliri kaybı ise yaklaşık 1 milyar dolar oldu.
Buna rağmen, bu boykot çağrıları Türkiye’nin dış ticaretinde ciddi bir etki yaratmadı.
Türkiye’nin İsrail’e ihracatı 2009’dan 2011’e kadar sürekli artış gösterdi.
2024’te Türkiye’nin İsrail’e ihracatında ciddi bir azalma gözlemlense de bunun boykotla mı yoksa Türk hükümetinin ticaret kısıtlamalarıyla mı ilgili olduğu net olarak tespit edilememektedir.
Rusya: Uçak krizinin ardından ihracat ve turizmde büyük kayıplar
2015 yılında Türkiye’nin Suriye sınırında bir Rus savaş uçağını düşürmesi sonrası Rusya, Türkiye’den ürün alımını kısıtladı ve vatandaşlarına Türkiye’ye gitmeme çağrısında bulundu.
Bu durum Türkiye ekonomisine milyarlarca dolara mal oldu.
2014 yılında Türkiye’nin Rusya’ya gerçekleştirdiği ihracat yaklaşık 6 milyar dolar iken, bu rakam 2015’te 1,7 milyar dolara düştü ve ancak 2022 yılında eski seviyelerine dönebildi.
2014 yılında Türkiye’yi ziyaret eden Rus turist sayısı 4,4 milyon iken, 2016’da bu sayı 866 bine geriledi.
2016’daki Rus turizminden kaynaklı gelir kaybı ise yaklaşık 2 milyar doları buldu.
İhracattaki düşüşle birlikte Rusya’nın Türkiye’ye uyguladığı boykotun maliyetinin 10 milyar dolardan fazla olduğu tahmin edilmektedir.
Mısır: Mursi’nin ardından boykot çağrıları etkisiz kaldı
Mısır’da, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yakın ilişkiler kurduğu Müslüman Kardeşler’den Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’nin 2013 yılında bir askeri darbeyle devrilmesinin ardından Türkiye-Mısır ilişkileri bozuldu.
Türkiye, Mursi’yi devirdikten sonra Abdülfettah Sisi’yi uzun bir süre tanımadı ve iki ülke arasında Libya gibi çeşitli bölgesel gerilimler yaşandı.
Mısır’da 2015, 2018 ve 2020 yıllarında Türkiye’nin boykot edilmesi için iki ayrı kampanya düzenlendi. Ancak bu kampanyaların etkileri sınırlı kaldı.
2021’den itibaren Türkiye ve Mısır ilişkilerini normalleştirmeye başladı ve 2023’te karşılıklı büyükelçi atandı.
Suudi Arabistan: 2018’de etkilemedi, 2021’de milyarlarca dolar kaybettirdi
Türkiye’ye yönelik boykot çağrılarının yapıldığı bir diğer ülke Suudi Arabistan oldu.
2018’de Suudi gazeteci Cemal Kaşıkçı’nın İstanbul’daki Suudi Arabistan Başkonsolosluğu’nda öldürülmesi sonrası Türkiye, Riyad yönetimini suçladı ve Suudi sosyal medya kullanıcıları boykot kampanyası başlattı.
Ancak bunun turizm ve ihracat verilerine önemli bir etkisi olmamış gibi görünüyor.
2020 yılında Suudi Prens Abdülrahman ve Suudi Ticaret Odası’nın da destek verdiği boykot kampanyası, Türkiye’ye daha fazla zarar verdi.
2020 yılında pandemi nedeniyle tüm ülkelerden gelen turist sayıları azalırken, 2021’de artış yaşandı. Ancak Suudi Arabistan’dan gelen turist sayısı 2021’de de düşmeye devam etti.
Türkiye’nin Riyad’a ihracatı da %90 azaldı. Bu durum Türkiye’ye milyarlarca dolara mal oldu ve 2023 itibarıyla normale dönmeye başladı.
İki ülkenin liderleri 2022’den itibaren görüşmelere başladı ve bu gelişmeler sürecin iyileşmesine katkı sağladı.
BAE: Boykot çağrısı etkili olmadı
Türkiye’nin Suudi Arabistan ile benzer bir şekilde ters düştüğü Birleşik Arap Emirlikleri’nde, Dubai’nin eski emniyet müdürü Dhahi Khalfan 2020’de Türkiye’nin boykot edilmesi çağrısında bulundu.
Buna rağmen, bu çağrının etkisi sınırlı kaldı. Türkiye’nin 2020 yılında BAE’ye ihracatı bir miktar düşmüş olsa da bunun pandemiden kaynaklı olabileceği düşünülüyor.
2020 yılında Türkiye ve BAE, bir normalleşme sürecine girdi. 2021’de ise hem ihracat hem de turist sayısı pandemi öncesi dönemi geride bıraktı.
Irak: Çağrıların etkisi sınırlı
Iraklı Kürtler, 2019 yılında Türkiye’nin Suriye’deki operasyonları nedeniyle boykot çağrısı yaptı.
2023 yılında ise Türkiye’nin Fırat ve Dicle nehirlerindeki su akışını kısıtlaması nedeniyle Irak genelinde boykot çağrıları yapıldı.
Ancak her iki çağrının da etkisi sınırlı kalmış gibi görünüyor.
