Kadınlarda regl döngüsünün belirli bir süre boyunca gerçekleşmemesi, amenore olarak adlandırılır. Hamilelik, bu durumun bilinen nedenlerinden biridir; ancak regl gecikmesine ya da uzun süre regl olmamaya yol açan başka etkenler de bulunmaktadır.
Ergenlik dönemine geçiş yaptıktan sonra, bir kadının ortalama her 28 günde bir adet görmesi beklenir. Bu sürenin 24-35 gün arasında değişkenlik göstermesi oldukça yaygındır.
Tekil olarak bazı adet dönemlerinin kaçırılması ya da gecikmesi büyük bir sorun olarak görülmez. Ancak bu durum tekrarlayıcı bir hale gelirse, altında yatan başka sağlık sorunlarının habercisi olabilir.
Jinekolog Dr. Amira Alkourdin Martinez, “Kendinizi ve bedeninizi iyi tanımalısınız. Böylece bir şeylerin ters gittiğini anlayabilirsiniz,” diyerek bu durumun önemine dikkat çekiyor. Ayrıca, “Kadınların bedenlerindeki işleyiş ciddi şekilde farklılık gösterebilir. Her iki kadın da birbirinin aynısı değildir,” diyor.
İngiltere’deki Ulusal Sağlık Hizmetleri (NHS), üç aydan uzun süre regl olmayan ya da 45 yaşından önce adet döneminde gecikme yaşayan kadınların doktora başvurmasını öneriyor.
Amerika Birleşik Devletleri’nde (ABD) Mayo Clinic, regl döngüsü 15 yaşında başlamayanların da bir sağlık uzmanına görünmesini tavsiye ediyor.
Hamilelik haricinde, kadınların adet görememesinin yani amenorenin sık rastlanan sekiz nedenini inceleyelim.
1. Stres
Dr. Amira Alkourdin Martinez, stresin amenore üzerindeki etkisinin oldukça büyük olduğunu belirtiyor ve bunu “çağımızın gerçek bir salgını” olarak tanımlıyor.
Stres, adrenalin gibi hormonların salınımını artırarak vücudu tehlikeli durumlara karşı hazırlayan bir alarm mekanizması oluşturur. Bu hormonlara uzun süre maruz kalmak, adet döngüsünü etkileyebilir; döngü kısalabilir ya da uzayabilir. Uzun süre adet görememek ya da adet dönemlerinin daha sancılı geçmesi de stresle ilişkilidir.
Bazı durumlarda, dört haftalık döngü içinde iki kez adet görülmesiyle sonuçlanabilir. Sağlık kuruluşları, stresin azaltılması için düzenli egzersiz ve nefes alma tekniklerini önermektedir. Eğer bu yöntemler etkili olmazsa, bilişsel-davranışçı terapilerin yardımcı olabileceği ifade ediliyor.
2. Ani ve aşırı kilo kaybı
Tüketilen kalori miktarının hızlı bir şekilde azaltılması, vücudun adet döngüsü için gerekli hormonları salgılamasını engelleyebilir. Vücut kitle endeksi 18.5’in altında olan bireyler zayıf olarak kabul edilir ve bu kişilere sağlıklı bir şekilde kilo almak için beslenme uzmanına danışmaları önerilir.
Eğer kilo kaybı bir yeme bozukluğuna bağlıysa, psikiyatrik destek de gerekli olabilir.
3. Aşırı kilo ve obezite
Aşırı kilolu olmak, östrojen üretimini artırdığı için kadınlarda adet düzeninin bozulmasına neden olabilir. Bu durum, adet görmenin tamamen durmasına bile yol açabilir.
Vücut kitle endeksi 30’un üzerinde olan kadınlara, amenore yaşadıklarında doktorlar genellikle bir beslenme uzmanı ile kilo verme önerisinde bulunur.
4. Yoğun fiziksel egzersiz
Yoğun fiziksel aktiviteler, menstrüasyonu düzenleyen hormonların salınımını etkileyebilir. Vücudun aşırı yağ kaybetmesi, adet görmeyi durdurabilir. Profesyonel sporcular, bu alanda uzman sağlıkçıların önerilerine göre bir antrenman programı oluştururlar.
5. Polikistik over sendromu (PCOS)
Polikistik over sendromu, yumurtalıklarda çok sayıda küçük kistin bulunmasına yol açar ve bu durum adet döneminde düzensizliklere neden olabilir. Adet gecikmelerinin yaklaşık %33’ünün polikistik over sendromuyla ilişkili olduğu düşünülmektedir.
Polikistik over sendromunun en yaygın belirtisi, adet düzensizliğidir.
6. Menopoz veya erken menopoz
Hamilelik ve emzirme dışında, adet görmeme durumunun doğal nedenlerinden biri de menopozdur. Menopoza yaklaşan kadınların östrojen seviyeleri düşmeye başlar ve bu durum regl düzensizliklerine yol açar.
Menopoza girme yaşı genellikle 45-55 arasında kabul edilir. Ancak tıbbi araştırmalar, her 100 kadından birinin 40 yaşından önce menopoza girebileceğini göstermektedir. Bu duruma erken menopoz denir.
7. Bazı doğum kontrol yöntemleri
Belirli doğum kontrol hapları, enjeksiyonlar ve implantlar, adet düzensizliğine ve adet olamamaya neden olabilir. Doğum kontrol hapları, bazen bırakıldıktan sonra bile adet döngüsünü etkilemeye devam edebilir. Reglin yeniden düzene girmesi için bir süre beklemek gerekebilir.
8. Diğer sağlık sorunları ve uzun süreli tedaviler
Diyabet, hipertiroidi veya hipotiroidi gibi bazı sağlık problemleri, menstruasyonun etkilenmesine neden olabilir. Uzun süreli bazı ilaç tedavileri de regl döngüsünü bozabilir. Bu ilaçlar arasında antipsikotikler, kemoterapi, antidepresanlar, tansiyon tedavileri ve bazı alerji ilaçları bulunmaktadır.
