Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) açıkladığı Mart ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) verilerini ele aldı. Çandır, Mart ayında tarımsal girdi maliyetlerinin hem aylık hem de yıllık bazda ortalamanın altında bir artış gösterdiğini ifade etti.
TÜİK verilerine göre, Mart ayında Tarım-GFE aylık yüzde 1,80, yıllık ise yüzde 29,73 oranında bir artış kaydedildi. ATB ve ATAK Başkanı Ali Çandır, bu oranların, Tarım-GFE’nin ölçülmeye başlandığı 2015 yılından itibaren Mart ayları ortalamasının altında olduğunu belirtti. Çandır, “Aylık ortalama artış yüzde 2.07, yıllık ise yüzde 31.86 seviyesindeydi. Mart ayında hem aylık hem de yıllık artış bu ortalamaların gerisinde kaldı” şeklinde konuştu.
Alt kalemlerde düşük artış eğilimi
Tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatları Mart ayında aylık yüzde 2.08, yıllık yüzde 29.10 oranında artış gösterdi. Çandır, bu kalemdeki artışın da son yılların ortalamasının altında olduğunu vurguladı. Tohum fiyatları aylık yüzde 2.67, yıllık yüzde 41.55 oranında artarken, enerji kaleminde Mart ayında yüzde 1.17’lik bir düşüş, yıllık bazda ise yüzde 16.46’lık bir artış gözlemlendi.
Gübre fiyatları aylık yüzde 1.23, yıllık yüzde 28.53 oranında artarken, tarım ilaçlarında yüzde 1.90’lık aylık ve yüzde 19.52’lik yıllık artış yaşandı. Yem fiyatları ise aylık yüzde 3.93, yıllık yüzde 29.05 oranında artış gösterdi. Veterinerlik hizmetlerinde ise en yüksek artışlar kaydedildi; bu kalemde Mart ayında yüzde 4.31, yıllıkta ise yüzde 55.87 oranında bir artış gerçekleşti. Diğer mal ve hizmetlerde ise aylık yüzde 1.18, yıllık yüzde 43.54 oranında artış meydana geldi.
Tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatları ise Mart ayında yüzde 0.15, yıllıkta ise yüzde 33.53 oranında artış gösterdi. Çandır, “Tarım-GFE alt kalemlerindeki değişimler, 2023 Eylül’den itibaren düşüş eğilimindeydi. Ocak ve Şubat aylarında kısa süreli bir yükseliş olsa da Mart ayında yeniden ortalamanın altında bir artış gözlemlendi” dedi.
Üretici lehine gelişme
Çandır, Tarımsal Üretici Fiyat Endeksi’ne (Tarım-ÜFE) de dikkat çekerek, Mart ayında aylık yüzde 6.91, yıllık ise yüzde 31.54 oranında bir artış yaşandığını hatırlattı. Bu oranların 10 yıllık Mart ayı ortalamalarının (aylık yüzde 2.20, yıllık yüzde 25.25) üzerinde olduğunu belirten Çandır, “Son bir yıllık dönemde genel olarak üretici aleyhine bir seyir izlenmişti. Ancak Mart ayında üretici lehine bir tablo ortaya çıktı” şeklinde konuştu.
Mart ayında tarımsal girdi maliyetlerinin, üretici fiyatlarının altında kalmasının üreticiler için avantaj sağladığını ifade eden Çandır, “Bu durum, tarımsal üretimin sürdürülebilirliği açısından olumlu bir gelişme. Ancak, üreticinin yalnızca girdi maliyetleri değil, diğer maliyet kalemleri de göz önünde bulundurulmalıdır” değerlendirmesinde bulundu.
İmalat sanayinde enflasyon daha yüksek
Mart ayında yurtdışı üretici fiyat endeksi (YD-ÜFE) aylık yüzde 4.06, yıllık yüzde 19.34 oranında artış gösterirken; yurtiçi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aylık yüzde 1.88, yıllık ise yüzde 23.50 seviyesinde gerçekleşti. Üretici düzeyindeki gıda kaleminde ise Mart ayında aylık yüzde 2.31, yıllık yüzde 29.79 oranında artış yaşandı. Çandır, bu verilerin tarıma dayalı imalat sanayisindeki enflasyonun, tarım sektöründen daha yüksek seyrettiğine işaret ettiğini belirtti.
Tüketici enflasyonu üreticinin üzerinde
Çandır, Mart ayında açıklanan tüketici enflasyonu (TÜFE) verilerine de dikkat çekerek, aylık yüzde 2.46, yıllık yüzde 38.10 oranında artış yaşandığını ifade etti. Son 20 yıllık Mart ayı ortalamalarının aylık yüzde 1.17, yıllık yüzde 17.41 olduğunu hatırlatarak, “Bu rakamlar, manşet enflasyonun hala ne kadar yüksek olduğunu göstermektedir” dedi.
Tüketici gıda enflasyonunun Mart ayında aylık yüzde 4.94, yıllık yüzde 37.12 olduğu bilgisini veren Çandır, işlenmemiş gıdada aylık yüzde 10.17, yıllık yüzde 39.57; yaş meyve sebzede ise aylık yüzde 16.03, yıllık yüzde 62.46 oranında artış görüldüğünü belirtti. Çandır, “Tüketici tarafındaki bu rakamlar, üretici enflasyonunun oldukça üzerinde seyrettiğini göstermeye devam ediyor” şeklinde konuştu.
