Elon Musk‘ın ABD Başkanı Donald Trump dönemindeki çalışmaları, hükümet harcamalarında önemli değişikliklere yol açarak büyük tartışmalara neden oldu ve bu süreç, fırtınalı bir 129 günün ardından sona eriyor.
Güney Afrika doğumlu milyarder, bu hafta sosyal medya platformu X üzerinden Trump’a Devlet Verimlilik Dairesi’nde (DOGE) geçirdiği süre için teşekkür etti.
Trump, Cuma günü Oval Ofis’te Musk ile bir basın toplantısı düzenleyeceğini duyurdu ve “Bu onun son günü olacak, ama aslında değil, çünkü o her zaman bizimle olacak ve her zaman yardım edecek.” şeklinde ifade etti.
Musk’ın hükümetteki görevi yaklaşık dört ay sürmesine rağmen, DOGE ile gerçekleştirdiği çalışmalar, federal hükümet üzerinde büyük etkiler yarattı ve bu durum yalnızca Washington’daki iktidar merkezlerinde değil, uluslararası arenada da yankı buldu.
Musk’ın bıraktığı etkileri birlikte inceleyelim.
Federal harcamalara DOGE müdahalesi
Musk, Trump yönetiminde göreve başladığında hükümet harcamalarını azaltma hedefiyle yola çıktı. Başlangıçta “en az 2 trilyon dolar” tasarruf hedefi belirledi, daha sonra bu rakam 1 trilyon dolara ve nihayetinde 150 milyar dolara kadar düştü.
DOGE, varlık satışları, kira ve hibe iptalleri gibi yöntemlerle 175 milyar dolar tasarruf sağladığını iddia etti. Ancak BBC’nin analizleri, bu rakamların bazı kanıt eksiklikleri içerdiğini ortaya koydu.
DOGE, sık sık tartışmalara ve kaosa neden oldu; bazı durumlarda federal yargıçlar toplu işten çıkarmaları durdurdu ve çalışanların görevlerine geri dönmesini emretti.
Örneğin, Şubat ayında Ulusal Nükleer Güvenlik İdaresi’nde çalışan yüzlerce federal çalışanın işten çıkarılmasından vazgeçildi.
Musk, toplu işten çıkarmaların kaçınılmaz olarak hatalar içerebileceğini kabul etti ve “Hata yapacağız” diyerek hızlı bir şekilde düzeltme yapacaklarını belirtti.
DOGE’un verilere erişim talepleri de tartışmalara yol açtı; özellikle bakanlığın milyonlarca Amerikalının özel bilgilerini kontrol eden sistemlere erişim talebi dikkat çekti.
Anketler, Musk’ın kişisel popülaritesi azalmış olsa da, hükümet harcamalarındaki kesintilerin birçok Amerikalı arasında hala popüler olduğunu gösteriyor.
Hükümet ve özel sektör arasındaki belirsizlik
Musk’ın, ABD hükümetini müşteri olarak gören bir “özel hükümet çalışanı” olarak Beyaz Saray’daki varlığı, olası çıkar çatışmalarına dair sorulara yol açtı. Musk’ın şirketleri, hem ABD hem de uluslararası alanda büyük sözleşmelere sahip.
SpaceX’in ABD hükümetiyle 22 milyar dolarlık bir sözleşmesine sahip olduğu belirtiliyor. Bazı Demokratlar, Musk’ı uydu internet firması Starlink için yurtdışında iş yapma konumunu kötüye kullanmakla suçladı.
Trump, Tesla tarafından üretilen araçları Beyaz Saray bahçesinde sergileyerek Musk’ın işlerine yardım etmekle suçlandı. Her iki isim de hükümetle yapılan çalışmaların çelişkili olduğu yönündeki iddiaları reddetti.
ABD’nin uluslararası ilişkilerdeki durumu
Musk’ın DOGE ile yaptığı çalışmalar, ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı’nın (USAID) programlarının büyük çoğunluğunun (%80’den fazlası) altı haftalık bir incelemenin ardından sonlandırılmasıyla dünya genelinde hissedildi.
Kalan finansman, Dışişleri Bakanlığı tarafından üstlenildi. Musk ve DOGE’un gerçekleştirdiği kesintiler, Trump yönetiminin “Önce Amerika” yaklaşımına uyum sağlama çabalarının bir parçasıydı.
USAID’deki kesintiler, Sudan’daki aşevleri, Taliban’dan kaçan genç Afgan kadınlara verilen burslar ve Hindistan’da transseksüellere yönelik klinikler gibi projeleri olumsuz etkiledi.
USAID, ABD’nin dünya genelindeki “yumuşak gücünün” önemli bir parçasıydı ve bazı muhalifler bu tür kesintileri, ABD’nin küresel etkisinin azalması olarak yorumladı.
Yanlış bilgiler ve komplo teorileri
Musk ve Trump, muhalifleri tarafından uzun süredir asılsız komplo teorileri yaymakla suçlanıyor. Musk’ın Beyaz Saray’daki varlığı, yanlış bilginin hükümetin en üst düzeylerindeki söylemlere sızmasını gösterdi.
Musk, ABD altın rezervlerinin Kentucky’deki Fort Knox’tan çalındığına dair bir internet teorisini yaydı ve bu durumu canlı yayınlama fikrini gündeme getirdi.
Son zamanlarda, Güney Afrika’nın beyaz nüfusunun “soykırımla” karşı karşıya olduğu yönünde çürütülmüş söylentiler yaydı. Bu konular, Oval Ofis’te Trump ile Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa arasında gerçekleşen bir toplantıyı da etkiledi.
Trump yönetimindeki gerginlikler
Musk’ın hükümetteki çalışmaları, kamuoyuna verilen birlik mesajlarına karşın “Trump 2.0” yönetimi içinde gerginlikler olduğunu gösterdi. Trump, Musk ve DOGE’un çalışmalarını desteklemesine rağmen, Musk’ın görev süresi boyunca kesintilerin kendi kurumlarını etkilediğini düşünen kabine üyeleri arasında tartışmalar yaşandığı bildirildi.
Trump, Şubat ayında “Elon’a ve yaptıklarına çok saygı duyuyorlar ama bazıları biraz itiraz ediyor” ifadesini kullandı. Kabine üyeleriyle ilgili memnuniyetsizlikler de gündeme geldi.
Musk, Trump’ın bütçe tasarısının kendisini hayal kırıklığına uğrattığını belirtti ve bu tasarının DOGE’un harcamaları kısma çalışmalarını baltaladığını ifade etti.
