Ukrayna’da yaşayan bir Rus çifti, işgalin yarattığı korku nedeniyle şehirlerindeki Rus güçleriyle ilgili bilgileri Kiev’e aktarma kararı aldı.
Sergey ve Tatyana Voronkov, Rusya’dan Ukrayna’nın küçük bir köyüne taşındıklarında huzurlu bir yaşam sürmeyi umuyorlardı. Ancak olaylar beklenmedik bir şekilde gelişti.
Moskova’nın Ukrayna’ya yönelik geniş çaplı işgaline tanıklık eden çift, kendilerini işgal altındaki topraklarda buldu ve Ukrayna ordusuna muhbirlik yapmayı tercih etti.
Sonrasında gözaltına alındılar, sorgulandılar ve sahte belgelerle Avrupa’ya kaçmayı başardılar.
Sergey ve Tatyana, Moskova’nın 2014 yılında Kırım’ı ilhak etmesinin ardından Rusya’yı terk etme kararı aldılar. Çift, uzun süredir Devlet Başkanı Vladimir Putin’in yönetiminden memnun değildi, ancak Kırım’ın ilhakı ve doğudaki çatışmalar, onları harekete geçiren bir dönüm noktası oldu.
55 yaşındaki Sergey, “[Savaş karşıtı] protesto gösterilerine katılıyorduk… ama bunun etkisiz olduğunu fark ettik” diyor.
“Kırım’ın alınmasının ve Donbas bölgesine müdahalenin iyi olmadığını arkadaşlarıma söylerdim… Beğenmiyorsak, ülkeyi terk edebileceğimizi söylerlerdi. Bu yüzden gitmeye karar verdik.”
Donbass doğumlu Tatyana, iş arkadaşlarının Kremlin karşıtı görüşleri hoş karşılamadığını ve Kırım’ın ilhakından kısa bir süre sonra işten ayrıldığını ifade ediyor.
Çift, sonraki beş yıl boyunca her altı ayda bir Ukrayna’yı ziyaret ederek yeni bir yaşam yeri arayışında bulundu. 2019 yılında Zaporijya bölgesindeki yaklaşık 300 nüfuslu Novolyubymivka köyüne yerleştiler ve hayvancılıkla uğraşmaya başladılar.
Sergey, topoğraf olarak da iş buldu; bu alanda Sovyet ordusundaki deneyimini kullanıyordu. Ancak 24 Şubat 2022’de Rus roketleri evlerinin üzerinden uçmaya başladı.
Tatyana, “Sabah bir şeyin ıslık sesi çıkardığını duydum ve dışarı çıktım” diye anımsıyor. “Evin üzerinden bir roket geçiyordu. Ne olduğunu öğrenmek için internete baktım ve Kiev’in bombalandığına dair haberler vardı.”
26 Şubat’ta Novolyubymivka, Zaporijya bölgesinin büyük kısmı gibi Rus işgali altındaydı, fakat çift ilk başta işgalci güçlerle doğrudan bir temas kurmadı. Ancak birkaç gün sonra, evlerinin önünden geçen bir Rus askeri konvoyu Tatyana’yı harekete geçirdi.
Tatyana, konvoy geçerken içeri koşarak, Ukrayna istihbarat servileriyle bağlantısı olduğunu düşündüğü Kiev’deki bir tanıdığına mesaj attı. Tanıdığı, ona özel bir Telegram sohbet robotunun bağlantısını gönderdi.
Bu sohbet robotu aracılığıyla, çiftin gördükleri askeri teçhizat ve elektronik harp sistemleri hakkında bilgi vermeleri istendi. Paylaştıkları bilgilerin, Ukrayna ordusunun bölgedeki Rus birliklerini hedef almasını sağlayacağı belirtildi.
Tatyana, “Bunu vatana ihanet olarak görmedik” diyor. “Rusya’ya saldırılmadı; bu kötülüğe karşı bir mücadeleydi.”
İki ay boyunca Sergey, koordinatları topladı; Tatyana da bunları telefonuyla iletti. İletişim, Novolyubymivka’nın internet bağlantısını kaybettiği 2022 yılının Nisan sonuna kadar sürdü.
O dönemde köye sürekli silahlı kişiler gelerek arama yapıyordu. Voronkovların evine de birkaç kez baskın düzenlendi. Çift, işgal altındaki toprakları neden terk etmediklerine dair sorulara, “Nereye gideceğiz?” şeklinde yanıt verdiler.
Rusya’ya geri dönmek istemiyorlardı ve Ukrayna’nın işgal altındaki bölgelerine girmeleri mümkün değildi. Bulundukları yerde kendilerini “evlerinde” hissetmekteydiler ve Kiev’e yardım etmeye devam etme arzusundaydılar.
Her şey Sergey’in tutuklanmasıyla değişti.
Soğuk bodrumda sorgulandı
Rus vatandaşı olan çift, işgalin başlangıcında Rus güvenlik güçlerinin dikkatini çekmişti. Sergey, geçen yıl nisan sonunda Tokmak bölge merkezinde gözaltına alındı.
Sergey, kendisini bir eve götürdüklerini ve burada soğuk bir bodrum katında tutulduğunu anlatıyor. Ertesi gün başına çuval geçirilerek sorguya alındı ve şiddetle tehdit edildi.
İlk başta olayla ilgili rolünü inkar eden Sergey, esaretinin dördüncü gününde korkup suçunu itiraf etti.
Tatyana, tüm bu süre boyunca eşini bulmak için çaresizce bölgeyi dolaştığını, hastaneleri ve morgları aradığını ifade ediyor.
Çiftin Moskova’da yaşayan oğlu, durumu öğrenince çeşitli makamlara başvurdu. Sergey’in tutuklanmasının 10. gününde güvenlik güçleri, Tatyana’nın evine baskın yaptı ve çiftin bahçeye gömdüğü 4 bin 400 dolarlık birikimi buldu.
Tatyana, ancak Sergey’in tutuklanmasından 39 gün sonra, 7 Mayıs’ta eşinin nerede olduğunu öğrenebildi. “Tokmak’ta polis bana şunu söyledi: ‘Bodrum katında tutuluyor. FSB onu aldı.'” dedi.
26 Mayıs’ta, kendilerini Sergey’e FSB yetkilisi olarak tanıtan kişiler, onun itirafta bulunduğu anı videoya kaydettiler. İki gün sonra Sergey, beklenmedik bir şekilde serbest bırakıldı, fakat belgelerinin çoğuna el konuldu.
Çift, serbest bırakılma nedenini hâlâ anlamış değil. Sergey, Tokmak’taki pasaport ofisine başvuruda bulundu, ancak Rus işgal güçleri yeni pasaport vermekte isteksizdi.
Sergey’in serbest kalmasının ardından Rus güvenlik güçlerinin onları izlemeye devam ettiğine inanıyorlardı. Evin önünden sürekli farklı araçlar geçiyor ve tanımadıkları kişiler sık sık kapıya gelerek bir şey satıp satmadıklarını soruyorlardı.
Bu durumun rahatsızlık verici olduğunun farkındaydılar. Avrupa’daki insan hakları aktivistlerine danışarak işgal altındaki toprakları terk etmeye karar verdiler. Önce Rusya’ya geri döndüler, ardından oradan Avrupa’ya geçtiler.
Tokmak’taki komşuları, hayvan ve ekipmanlarını satarak çiftin kaçışına yardımcı oldular. Çift, köpekleri için yeni bir yuva da buldu. Sergey, bunun en büyük kaygısı olduğunu belirtiyor.
Sergey, çiftin ayrılmasından iki hafta sonra Rus askerlerinin evlerine taşındığını aktarıyor.
Simitle kaçış
Novolyubymivka’dan ayrılırken Voronkovlar, Rus güçleri tarafından durdurulmaları durumunda bir hikaye uydurmaya karar verdiler. Geniş kenarlı bir şapka ve lastik bir simit gibi plaj ekipmanlarını arabalarına yükleyerek, Tatyana’nın astım hastalığı nedeniyle temiz hava almak için denize gideceklerini söylediler.
Ancak durdurulmadılar. Çiftin Rusya’ya girişi başlangıçta reddedildi, fakat Sergey’in yeni pasaport başvurusunu kanıtlayan bir belge almasıyla tekrar Rusya’ya girebildiler.
Pasaport al
