Amerikan basınında yayımlanan haberlere göre, ABD Başkanı Donald Trump, İsrail’in İran‘ın dini lideri Ayetullah Ali Hamaney‘e yönelik suikast planını geri çevirdi. Trump’ın bu teklife “iyi bir fikir değil” diyerek karşı çıktığı ifade edildi.
İsrail’in son saldırılarının İran‘ın nükleer kapasitesini yok etmeyi amaçladığı biliniyor.
Ancak Başbakan Binyamin Netanyahu, bu saldırıların İran‘da rejim değişikliğine neden olabileceği konusunda uyarıda bulundu. Daha önce İran halkına yönelik yöneticilere karşı ayaklanmaları için çağrıda bulunmuştu.
İran’ın en güçlü ismi olan dini lider kimdir? Yetkileri nelerdir ve ailesinin ülkedeki siyasi rolü nedir?
Ayetullah Ali Hamaney kimdir?
1979 İslam Devrimi’nden bu yana İran’ın ikinci dini lideri olarak görev yapan Ayetullah Ali Hamaney, 1989’dan bu yana bu görevi sürdürmektedir.
Günümüz genç İranlıları, yalnızca onun yönetimi altında yaşamaktadır.
Ülkenin siyasi yapılanmasında pek çok farklı güç merkezi bulunmasına rağmen, Hamaney bu yapıların merkezinde yer almaktadır. Kamu politikaları üzerinde veto yetkisine sahip olan dini lider, kimin hangi göreve atanacağına karar verebilir.
Devlet başkanı ve İran Silahlı Kuvvetleri’nin (Devrim Muhafızları dahil) başkomutanı olan Hamaney, neredeyse sınırsız bir güce sahiptir.
1939 yılında İran’ın ikinci büyük şehri Meşhed’de dünyaya gelmiştir.
Sekiz çocuklu bir ailenin ikinci çocuğudur. Babası, Şii mezhebine mensup orta düzey bir din adamıdır.
Küçük yaşlardan itibaren Kur’an eğitimine başlamış ve 11 yaşında din adamı unvanını kazanmıştır.
O dönemin birçok dini lideri gibi, manevi kimliğinin yanı sıra siyasi bir duruşu da bulunmaktadır.
Etkileyici bir hatip olarak, İran Şahı’na karşı muhalif hareketin içinde yer almıştır.
Yıllarca yer altına inmiş, defalarca hapse atılmıştır. Şah’ın gizli polisince altı kez tutuklanmış, işkence görmüş ve sürgüne gönderilmiştir.
İslam Devrimi’nin ardından bir yıl içinde, devrimin lideri Ayetullah Humeyni tarafından Tahran’daki Cuma hutbelerini vermesi için görevlendirilmiştir.
1981 yılında cumhurbaşkanı seçilmiş; 1989’da Humeyni’nin vefatının ardından dini lider olarak atanmıştır.
Oğlu Mücteba ne kadar etkili?
Tahran’daki mütevazı bir konutta, eşiyle birlikte sade bir yaşam sürdüğü söylenen Ali Hamaney, yurt dışına sıkça çıkmamaktadır.
Bahçeciliği ve şiiri sevdiği bilinmektedir.
Gençliğinde sigara içtiği ve 1980’lerdeki bir suikast girişimi sonrası sağ kolunu kullanamaz hale geldiği bilinmektedir.
Eşi Mensure Hocasete Bakırzade ile dört erkek, iki kız olmak üzere toplam altı çocukları bulunmaktadır.
Aile genelde medyadan uzak bir yaşam sürmektedir. Çocuklarının özel hayatlarına dair doğrulanmış bilgiler sınırlıdır.
Oğullarından en fazla tanınanı ikinci çocuk Mücteba’dır.
Babasının yakın çevresinde yer alan ve önemli bir nüfuz sahibi olarak bilinen Mücteba, İran’daki elitlerin çocuklarının gittiği Tahran’daki Alevi Lisesi’nde eğitim almıştır.
Henüz din adamı olmadan önce, ülkenin önde gelen muhafazakâr siyasetçilerinden Gholam-Ali Haddad-Adel’in kızıyla evlenmiştir.
30 yaşında Kum’daki Şii Medresesi’nde dini eğitimine başlamıştır.
2000’li yılların ortalarından itibaren Mücteba’nın siyasetteki etkisi daha belirgin hale gelmiştir. Ancak bu rolü medyada pek açıkça kabul görmemiştir.
2004 yılındaki tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçiminden sonra Mücteba sık sık gündeme gelmiştir.
Seçimde öne çıkan aday Mehdi Kerrubi, Ayetullah Hamaney’e hitaben yazdığı açık mektupta, Mahmud Ahmedinejad lehine perde arkasında müdahalede bulunduğu gerekçesiyle Mücteba’yı doğrudan suçlamıştır.
2010’lardan itibaren, İslam Cumhuriyeti’nin en güçlü isimlerinden biri olarak anılmaya başlanmıştır. Bazı yorumlara göre, babası onu halef olarak görmekte; ancak bu iddialar zaman zaman resmi makamlarca yalanlanmaktadır.
Hamaney, bir kral değildir ve görevini miras bırakamaz. Ancak Mücteba, babasının çevresindeki muhafazakâr çevreler ve anayasal kurumlardan çok daha güçlü olduğu iddia edilen Dini Liderlik Ofisi’nde önemli bir etkiye sahiptir.
Diğer oğulları kim?
Ailenin en büyük oğlu Mustafa Hamaney, muhafazakâr din adamı Azizullah Hoşvagt’ın kızıyla evlidir. Mustafa da kardeşi Mücteba gibi 1980’lerde İran-Irak Savaşı’nda cephede görev yapmıştır.
Üçüncü çocuk Mesud Hamaney 1972 doğumludur. Eşi, Kum Medresesi’nin muhafazakâr Öğretmenler Birliği’nden tanınmış bir din adamı olan Muhsin Harazi’nin kızıdır. Ayrıca reformist bir diplomat olan Muhammed Sadık Harazi’nin de kız kardeşidir.
Mesud siyasetten uzak duran bir figürdür ve kamuoyunda pek tanınmamaktadır. Daha önce babasının eserlerini arşivleyen ve yayımlayan ofisi yönetmiştir. Bu ofis, Hamaney için önemli bir propaganda işlevi de görmektedir. Ayrıca babasının biyografisini ve anılarını derlemekle de görevlidir.
Ailenin en küçük oğlu olan Meysem, 1977 doğumludur. Diğer üç ağabeyi gibi o da bir din adamıdır. Eşi, devrim öncesi din adamlarına maddi destek sağlayan varlıklı iş insanı Mahmud Loloçiyan’ın kızıdır. Meysem, ağabeyi Mesud ile birlikte babasının eserlerini koruma ve yayımlama ofisinde çalışmaktadır.
Kızları kim?
Hamaney’in kızları hakkında kamuoyunda çok az bilgi bulunmaktadır.
Büşra ve Hoda, ailenin en küçük üyeleridir ve her ikisi de İslam Devrimi’nden sonra dünyaya gelmiştir.
1980 doğumlu Büşra, Hamaney’in ofisinin başındaki isim olan Gholamhüseyin Muhammedî Golpayegani’nin oğlu Muhammed-Cevad ile evlidir.
1981 doğumlu Hoda ise İmam Sadık Üniversitesi’nde öğretim görevlisi olan ve pazarlama eğitimi almış Mesbah el-Hüda Bagheri Kani ile evlenmiştir.
