İsrail- İran çatışması 12. gününe girerken, ABD Başkanı Donald Trump, iki ülkenin ateşkes konusunda anlaştığını açıkladı. Trump’a göre, İran önce, ardından da İsrail saldırılarını durduracak ve 24 saat içinde “savaş resmen sona erecek.” Ancak, İran veya İsrail yönetiminden henüz herhangi bir ateşkes açıklaması gelmedi.
ABD Başkanı Donald Trump, 13 Haziran’da başlayan çatışmaların ardından, ateşkes için bir anlaşma yapıldığını duyurdu.
ABD, 22 Haziran’da İran’daki nükleer tesislere yönelik saldırılar gerçekleştirerek doğrudan savaşın içine girmişti. Bu dönemde Trump, müzakerelere dönülmesi ve saldırıların sonlandırılması çağrısında bulunmuştu.
Trump, kendi sosyal medya platformu Truth Social üzerinden yaptığı paylaşımda, ateşkesi şu sözlerle duyurdu:
“İsrail ve İran arasında tam ve eksiksiz bir ateşkes için anlaşma sağlandı. (Şu andan itibaren 6 saat içinde, İsrail ve İran son görevlerini tamamlayacak!) Resmi olarak İran ateşkesi başlatacak ve 12 saat sonra İsrail de ateşkes yapacak. 24. saatte 12 günlük savaş resmen sonlanacak. Her iki taraf da ateşkes boyunca barışçıl ve saygılı kalacak.”
Trump, savaşın planlandığı gibi sona ermesi durumunda “12 gün savaşı” olarak anılması gerektiğini, aksi takdirde “Tüm Ortadoğu’yu yok edebileceğini” belirtti.
Trump: Ateşkes sonsuza kadar sürecek
Sosyal medya paylaşımının ardından Amerikan NBC News kanalına açıklama yapan Trump, duyurduğu ateşkes için “Bir limiti yok, sonsuza kadar sürecek” ifadesini kullandı.
Trump’ın belirsiz ateşkes açıklamasının ardından, ismini vermek istemeyen Amerikalı yetkililer, bazı detayları ABD basınıyla paylaştı.
BBC’nin Amerikalı yayın ortağı CBS kanalına bilgi veren Beyaz Saray yetkilisine göre, İsrail, İran saldırılarına son verirse ateşkes yapmayı kabul etti. Yetkili, “İran, daha fazla saldırı düzenlemeyeceğini üst düzey yetkililer aracılığıyla ABD’ye teyit etti.” dedi. Ayrıca, Trump’ın Netanyahu ile Pazartesi günü bir telefon görüşmesi yaparak ateşkesi görüştüğü bildirildi.
CBS kanalının aktardığına göre, ateşkes görüşmelerinde Katar Başbakanı Şeyh Muhammed bin Abdulrahman El Tani de arabulucu olarak rol aldı. Katar, ABD üssünün İran tarafından hedef alınmasının ardından, İranlı yetkililerle iletişime geçerek ABD’nin teklifini iletti. Başkan Trump, Katar Emiri’ni arayarak arabuluculuk yaptığı için teşekkür etti.
Henüz İsrail’den veya Tahran’dan açıklama yok
Trump, sosyal medya paylaşımını Türkiye saatiyle gece yarısı 1’de yaparken, İran’da siren sesleri duyuluyordu. Ardından Tahran’dan patlama sesleri geldi.
İsrail, akşam saatlerinde Tahran’ın 7. Bölgesi için “tahliye çağrısı” yapmış ve halkın nereye gidebileceğine dair haritalar paylaştı. Ayrıca, başkent Tahran’daki “askeri üsleri hedef aldığını” duyurdu.
İsrail, Pazartesi günü İran’ın işkencelerle anılan Evin cezaevini vurduğunu açıkladı. Fransa, bu saldırıyı “İki vatandaşımızın kaldığı cezaevine yapılan saldırı kabul edilemez” diyerek eleştirdi.
İsrail ayrıca, Tahran’ın güneyindeki Fordo uranyum zenginleştirme tesisine giden yolları da vurduğunu bildirdi.
Pazartesi günü İran, balistik füzelerle İsrail’deki birçok bölgeyi hedef alarak elektrik kesintilerine neden oldu.
Trump’ın ateşkes açıklaması, karşılıklı saldırıların devam ettiği bir ortamda geldi.
13 Haziran’da başlayan çatışmalarda İran Sağlık Bakanlığı, yaklaşık 500 kişinin hayatını kaybettiğini bildirdi. Ancak insan hakları grupları, İsrail saldırılarında ölenlerin sayısının 950 olduğunu ileri sürdü. İran’ın füze saldırılarında ise İsrailli yetkililere göre 24 kişi hayatını kaybetti.
“Böyle dönüşler Trump’ın dış politika tarzında belirleyici”
BBC muhabiri Mark Lowen, saldırılar sürerken İsrail yönetiminin bölgedeki Arap ülkeleri aracılığıyla İran’a “önümüzdeki günlerde savaşı sonlandırmaya niyetli olduğu” mesajını ilettiğini belirtti. Lowen, Netanyahu’nun uzun süreli bir savaş istemediğini ifade etti.
BBC’nin Beyaz Saray muhabiri Bernd Debusmann Jr, İran’ın Katar’daki ABD üssüne yaptığı saldırının ardından Trump’ın ortamı yumuşatan bir yaklaşım sergilediğini ve “barışa giden yolu açmaya çalıştığını” aktardı.
Trump, İran’ın saldırısı sonrası “önceden haber verdiği için İran’a teşekkür etmek istiyorum” diyerek, artık barış zamanının geldiğini savundu.
Debusmann Jr, bu durumun Trump’ın bir gün önce “İran’da neden bir rejim değişikliği olmasın?” demesinin ardından gelen bir ton değişikliği olduğunu kaydetti.
“Böyle dönüşler, Trump’ın dış politika ve İran krizine yaklaşım tarzında belirleyici oluyor. Yeni gelişmelere göre hızlıca yön değiştirebiliyor ve tahmin edilemez olmaktan gurur duyuyor.”
ABD Başkan Yardımcısı Vance: İran artık nükleer silah yapma kapasitesine sahip değil
Trump’ın ateşkes duyurusundan hemen önce, yardımcısı JD Vance, Fox News kanalına verdiği röportajda, ABD ve İsrail saldırılarında İran’ın nükleer tesislerinin ağır hasar gördüğünü savundu.
Vance, “İran’ın artık nükleer silah üretme kapasitesi yok çünkü biz hepsini yok ettik.” diyerek, İran’ın ileride nükleer silah üretmeye çalışması durumunda “yeniden ABD ordusuyla karşı karşıya geleceğini” ekledi.
Trump’ın ateşkes duyurusu gelmeden önce, İran Meclis Başkanı Muhammed Bekir Kalibaf, Tahran’ın Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu’yla (IAEA) işbirliğini sonlandırmayı düşündüğünü açıkladı. Kalibaf, buna gerekçe olarak “Kurumun tarafsızlıktan ve profesyonellikten uzak olmasını” gösterdi.
Bölge ülkeleri hava sahalarını açtı
Katar’daki ABD üssüne yönelik İran saldırısının ardından Trump’ın kullandığı yumuşak ton, gerilimin azalmasıyla sonuçlandı. Saldırıdan saatler sonra Katar’daki alarm durumu sona erdi ve Katar hava sahası yeniden sivil uçuşlara açıldı.
Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn de hava sahalarının sivil uçuşlara açıldığını duyurdu.
