Dünya pazarında büyük ilgi gören Türk somonu, son yıllarda elde ettiği üretim ve ihracat başarılarını yeni hasat döneminde de sürdürmeye devam ediyor.
Gökkuşağı alabalığı türleri, iç sulardaki kafeslerde yaklaşık 600 gram ağırlığına ulaştıktan sonra Aralık ve Ocak aylarında Karadeniz açıklarındaki kafeslere taşınıyor. Türk somonu yetiştiriciliği süreci, Mayıs ayında başlayan hasatla bu ay sona erecek.
Çapları 50, derinlikleri ise 25 metre olan kafeslerde doğal yemlerle beslenen somon balıkları, 2-3 kilogram ağırlığa ulaştıktan sonra “livar” adı verilen havuzlarla işleme tesislerine aktarılıyor.
Tesislerde gramaj tasnifine tabi tutulan Türk somonu, talebe göre taze, dondurulmuş veya işlenmiş olarak iç ve dış pazara sunuluyor. Bu süreç, Karadeniz Bölgesi’nde önemli bir ekonomik katkı sağlıyor.
Özellikle kadın istihdamıyla dikkat çeken bu tesisler, hasat sezonunda tam kapasiteyle çalışarak ihracatını son 6 yılda 17 kat artırdı ve geçen yıl 497 milyon dolara ulaştı.
Türkiye İhracatçılar Meclisi verilerine göre, yılın ilk beş ayında 23 bin 307 ton Türk somonu ihraç edilerek 159 milyon 940 bin dolar gelir elde edildi.
Aynı dönemde Türk somonunun en büyük alıcısı, 20 bin 200 ton ile Rusya Federasyonu oldu. Bu ülkeyi Belarus, Japonya, Vietnam ve ABD takip etti.
Türkiye Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçı Birlikleri Sektör Kurulu Başkanı Sinan Kızıltan, Trabzon’un Arsin ilçesindeki Türk somonu yetiştirme ve işleme tesislerinde incelemelerde bulundu ve devam eden hasat sezonuyla ilgili bilgi aldı.
Kızıltan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Türkiye‘nin su ürünleri sektöründe Avrupa’da Norveç’ten sonra dünyada ikinci, tür açısından ise çipura ve levrekte birinci sırada yer aldığını ifade etti.
Somon üretiminin Karadeniz Bölgesi’nde altı yılda önemli bir seviyeye ulaştığını aktaran Kızıltan, Sinop, Samsun, Giresun, Trabzon, Rize ve Artvin’de birçok yeni çiftlikte hem somon hem de levrek üretildiğini belirtti.
Kızıltan, Türkiye‘nin somon ihracatında Norveç ile rekabet düzeyine geldiğini vurgulayarak, şunları kaydetti:
“Geçen yıl Türkiye‘den 78 bin ton somon ihraç edildi. Trabzon’un da dahil olduğu bu bölgemizden yapılacak ihracatın Türkiye genelinde 100 bin tona ulaşmasını ve 650 milyon dolar gelir elde edilmesini hedefliyoruz. Bunlar oldukça dikkat çekici rakamlar ve Trabzonlu üreticilerimizin büyük katkısı var. Hedefimiz, bu sektörde 3-4 yıl içerisinde 1 milyar dolar civarında bir ihracat rakamına ulaşmak.”
Türk somonu üretiminin Karadeniz Bölgesi’nde istihdama büyük katkı sağladığını ve firmaların önemli vergiler ödediğini dile getiren Kızıltan, “Bu sektörümüz, Karadeniz Bölgesi’nde bizim gözbebeğimiz.” dedi.
Sıfır atıkla üretim
Kızıltan, Türk somonunda üretimi yıllık 200 bin ton seviyesine çıkarmayı hedeflediklerini, bunu sürdürülebilir bir anlayışla gerçekleştireceklerini belirtti. Sektörün şu anda sıfır atıkla çalıştığını ve balığın tüm atıklarının değerlendirildiğini ifade etti.
Rusya, Belarus, Japonya, Vietnam, ABD ve Kanada gibi yüksek gıda standartlarına sahip ülkelere ihracat yaptıklarını aktaran Kızıltan, Türk somonunun Norveç somonuna göre besin değeri açısından daha zengin ve lezzetli olduğunu vurguladı.
Kızıltan, Türk somonu üretiminin artmasıyla birlikte ithalatın yüzde 70 oranında azaldığını belirterek, Omega 3 ve protein açısından zengin somonun marketlerde uygun fiyatlarla satıldığını ve iç pazarda tüketim artışını beklediklerini dile getirdi.
Bölgedeki işleme tesislerinde çalışanların yüzde 80’inin kadınlardan oluştuğunu belirten Kızıltan, sağlanan ihracat başarısında Karadenizli kadınların önemli bir rol oynadığını vurguladı.
Su ürünleri sektöründe faaliyet gösteren iş insanı Recep Denizer, Trabzon merkezli 10 ilde deniz ve iç sularda somon üretimi gerçekleştirdiklerini aktardı.
Denizer, ihracatlarının yüzde 70’inin Rusya’ya, geri kalanının ise Japonya, Vietnam ve Kanada gibi diğer ülkelere yapıldığını belirterek, yaklaşık 18 ayda Türk somonunda 116 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdiklerini ifade etti.
