Yapı Denetim Kuruluşları Birliği (YDKB) Genel Başkanı Ramazan Fırat Toraman, 12 Haziran 2025 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan “Yapı Denetimi Uygulama Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile yapı denetim sektöründe gerçekleştirilen yenilikleri değerlendirdi. Toraman, “Yapı denetim sektörü, deprem gibi afetlere karşı halkın güvenliğini sağlayan en önemli savunma hattıdır. Bu sistemin işleyişi, teknik, hukuki ve mali açıdan adaletli olmalıdır. 12 Haziran’daki değişiklikler, bazı alanlarda olumlu adımlar içerse de uygulamada aksaklıklar doğurabilir” ifadelerini kullandı.
YDKB Genel Merkezi, gelişmeleri değerlendirmek üzere bir araya geldi.
12 Haziran 2025 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelikle birlikte yapı denetim sektöründe birçok yeni uygulama devreye girdi. Denetim yetkileri, ücret tarifeleri, cezai müeyyideler ve il dışı görevlendirme şartları gibi konularda köklü değişiklikler yapıldı. YDKB Genel Merkezi, bu önemli değişiklikleri 13 Haziran’da Şanlıurfa Ticaret ve Sanayi Odası’nda gerçekleştirdiği olağanüstü toplantıda madde madde ele aldı.
Yönetmelikle birlikte iş fesih süresi 6 aydan 3 aya indirildi. Önceden 6 ay içinde inşaata başlanmazsa sözleşme feshi gündeme gelirken, yeni düzenleme ile bu süre 3 aya düşürüldü. Bu değişiklik, denetim firmalarının uzun süre askıda kalan projelerle olan bağını koparmasını kolaylaştıracak.
Hizmet bedellerinin güncellenmesi ise artık her yıl TÜFE ve Yİ-ÜFE ortalamasına göre otomatik olarak yapılacak. Yeni düzenleme, güncellemelerin 1 Ocak itibarıyla geçerli olmasını ve Resmi Gazete ile Bakanlık portallarında yayımlanmasını öngörüyor.
Yönetmeliğin 26. maddesi ile birim fiyatlar ve katsayılar güncellenerek, mevcut işler için güncel birim fiyatlar uygulanacak. Yeni projelerde ise yeni birim fiyatlar ve katsayılar geçerli olacak. Bu değişiklik, denetim firmalarının gelir yapısının ekonomik gerçeklerle daha uyumlu hale gelmesini sağlıyor.
Küçük ölçekli yapılar için yapı sahiplerine denetim firması seçme hakkı tanındı. Yapı kullanım izin belgesi almayan ve inşaat alanı 500 metrekareden küçük olan projelerde, yapı sahipleri istedikleri denetim firmasıyla anlaşma yapabilecek. Ancak bu düzenlemenin kontrolsüzlük riski taşıdığı yönünde endişeler dile getiriliyor.
500 metrekare ve üzeri yapılar için yeni bir “Onaylı sıra sistemi” getirildi. Yapı sahibi, inşaat ruhsatı başvurusunda bulunurken sistemi kullanarak havuza giriş yapacak. Sistem, sıradaki yapı denetim kuruluşuna otomatik olarak ön teklif iletecek. Yapı sahibi, kendisine yönlendirilen denetim kuruluşunu 3 iş günü içinde onaylarsa sözleşme süreci başlatılacak, onay verilmemesi durumunda ise sistem sıradaki denetim kuruluşuna geçecek.
Bu modelle, yapı sahibinin belli bir seçim hakkı tanınırken, denetim firmalarının da adil bir süreçle iş alması hedefleniyor. Ancak, sistemin yapı sahibi lehine geniş bir manevra alanı sunduğu için bağımsız denetimi zayıflatabileceği yönünde eleştiriler mevcut.
YDKB Genel Başkanı Toraman, bağımsızlık ve denge gözetilmiş gibi görünse de sistemin bağımsız denetimini zayıflatabileceğini belirterek, “Denetim firmalarının pasif rolü, piyasada eşit olmayan rekabet şartlarına yol açabilir” dedi.
Yapı denetim kuruluşlarının faaliyet alanları artık sadece merkez il ile sınırlı değil. Belirli kriterleri sağlayan denetim firmaları, başka illerde de elektronik olarak görevlendirilebilecek.
Ayrıca, artık sadece banka teminat mektubu değil, sigorta şirketlerinden alınan kefalet senetleri de teminat olarak kabul edilecek. YDKB yönetimi, bu durumun finansal erişimi kolaylaştırabileceğini ancak bazı riskler barındırabileceğine dikkat çekti.
Yeni ceza başlıkları da eklendi. Denetçi firmanın beton dökümüne gitmemesi, kalıp teslimini geciktirmesi veya denetim görevini keyfi şekilde yapmaması durumunda fesih sebebi oluşabilecek. Bu durumun sektörde disiplin sağlayabileceği, ancak kötüye kullanıma açık olabileceği vurgulandı.
Güçlendirme projelerinde yapı denetim hizmet bedeli, normal işin en az yüzde 25’i kadar olmalı. Bu değişiklik, kapsamlı ama düşük ücretli güçlendirme işlerinin daha hakkaniyetli fiyatlandırılmasını sağlayacaktır.
Tadilat ve alan değişimlerinde de yeni bir sistem getirildi. Yapı ruhsatı alındıktan sonra değişiklik yapılması durumunda, denetim firması yalnızca kalan alan üzerinden hizmet bedeli talep edecek ve bu durum seviye tespit tutanağı ile belgelenmek zorunda olacak.
YDKB Genel Başkanı Toraman, bu değişikliklerin sahada nasıl uygulanacağını adım adım takip edeceklerini belirtti. Toraman, “Yapı denetim sektörü, deprem başta olmak üzere birçok afete karşı halkın güvenliğini sağlayan birinci savunma hattıdır. Bu sistemin işleyişi, teknik, hukuki ve mali yönden adaletli olmalıdır” ifadelerini kullandı. YDKB olarak bu süreci takip edip, Bakanlık ile iş birliği içinde teknik önerilerini sunmaya devam edeceklerini bildirdi.
